Het is niet toevallig dat de UNESCO dit jaar, in de context van de wereldwijde COVID-19 pandemie, als thema voor de Internationale dag voor toegang tot informatie (IDUAI) heeft gekozen voor “toegang tot informatie in crisistijd”. De slogan van de dag – die ieder jaar op 28 september wordt georganiseerd – is 'Toegang tot informatie – Levens redden, vertrouwen wekken, hoop brengen'. Voor het CegeSoma (Rijksarchief), het studie- en documentatiecentrum dat de conflicten bestudeert van de 20e eeuw en met name de twee wereldoorlogen, is dit een veelbetekenend onderwerp. Het CegeSoma boog zich naar aanleiding van #IDUAI over de informatieverspreiding tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De inspecteur-generaal van de Hygiëne was vanuit Brussel verantwoordelijk voor de hygiëne- en gezondheidsaangelegenheden in Belgisch-Congo en Rwanda-Urundi. Hij won inlichtingen in over de gezondheidstoestand in de kolonie, controleerde en coördineerde het werk van de vertegenwoordiging ter plaatse, documenteerde zich over de stand van zaken in het onderzoek van de tropische geneeskunde en onderhield nauwe contacten met gezondheidswerkers in Europa en daarbuiten. Zijn archieven, met een volume van 35,5 strekkende meter, documenteren de periode 1888-1965 en bevatten bijgevolg ook archiefstukken uit de periode van de Onafhankelijke Congostaat. De inventaris van dit archief is zopas gepubliceerd. Het archief zelf kan in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier geraadpleegd worden.
Op 1 september 2020 ging het onderzoeksproject DIGHIMAPS van start, een samenwerking tussen het Rijksarchief en Universiteit Antwerpen. Zorgvuldige georeferentie en vectorisatie van kaarten, evenals de (semi-)automatische herkenning van hun inhoud, zullen ons in de toekomst meer en meer in staat stellen om kaarten te koppelen aan andere soorten digitale inhoud. Voortbouwend op de bestaande inspanningen op het vlak van digitalisering en geolokalisatie wil dit FED-tWIN-project het potentieel van digitale cartografische collecties als sleutel tot het ontsluiten van dit nieuwe digitale universum onderzoeken.
Tien jaar geleden, op 23 september 2010, werden twee uitvoeringsbesluiten van de Belgische archiefwet in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd. Beide koninklijke besluiten werden op dezelfde datum, op 18 augustus 2010, ondertekend. Het eerste had betrekking op het archieftoezicht en de selectie en vernietiging van archieven; het tweede op de overbrenging van archieven. Het waren belangrijke reglementaire teksten, want ze hielden een belangrijke aanvulling in van de archiefwet van 24 juni 1955, die het jaar voordien, in 2009, een aantal substantiële wijzigingen had ondergaan. De besluiten zorgden voor verduidelijking en uitdieping van de wet en waren een belangrijke stimulans voor de organisatie van het archieftoezicht en voor de verwerving van overheidsarchieven, twee kerntaken van het Rijksarchief.
75 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog organiseert het Rijksarchief te Brugge, van 15 september tot 23 december 2020, een tentoonstelling over de materiële schade die werd aangericht in West-Vlaanderen. Bijna een kwart van de bestaande gebouwen in deze provincie werd tussen 1940 en 1945 deels beschadigd, of zelfs volledig verwoest door het oorlogsgeweld. Na de oorlog dienden gedupeerden een aanvraag tot een schadevergoeding in bij de overheid. Het Rijksarchief te Brugge bewaart voor West-Vlaanderen 1,1 kilometer archief over oorlogsschade aan private goederen, waarvan meer dan 130.000 individuele dossiers. De schadedossiers bevatten naast administratieve documenten ook een indrukwekkende hoeveelheid onuitgegeven foto’s, bouwplannen, plattegronden en andere opmerkelijke stukken.
Elk jaar in september start een nieuwe lichting studenten die de interuniversitaire Manama Archivistiek volgen aan de VUB. Een aantal van hen kiest steevast voor een stage in het Rijksarchief. Je ziet hen regelmatig opduiken in Facebookberichten waar ze spectaculaire vondsten en andere ervaringen delen. Maar ze leveren ook mooie werkstukken af. Een overzicht van enkele inventarissen die, vaak in samenwerking met de stagebegeleid(st)er uit het Rijksarchief, vanuit een dergelijke stage gerealiseerd werden.
Door de Covid 19-crisis ziet het Rijksarchief zijn genoodzaakt om haar dienstverlening op zaterdag tijdelijk aan te passen. Op zaterdag waren tot nog toe vier leeszalen geopend voor het publiek nl. één maal per maand, op de eerste zaterdag van de maand: in Bergen, Namen, Luik en Aarlen. Welnu, de volgende vier maanden zullen in de voornoemde Rijksarchieven de leeszalen ook op de eerste zaterdag van de maand gesloten zijn. Het gaat hier dus om 5 september, 3 oktober, 7 november en 5 december. Over de eventuele heropening begin 2021 zal tijdig worden gecommuniceerd. Met dank voor uw begrip.
Zeventig jaar geleden werd Julien Lahaut, parlementslid en voorzitter van de Belgische Communistische Partij, in zijn woning in Seraing doodgeschoten. Deze politieke moord – een zeldzame gebeurtenis in België –, in de dubbele context van de koningskwestie en de Koude Oorlog, vormt een van de grootste Belgische strafzaken van de 20e eeuw. Naar aanleiding van de overdracht van het fotoarchief van de Luikse Technische en Wetenschappelijke Politie aan het Rijksarchief blikt Laurence Druez, archivaris in Rijksarchief Luik, terug op het leven van een politicus met een buitengewone lotsbestemming en op de omstandigheden van zijn terechtstelling op 18 augustus 1950.
Elke zomer wordt in het kader van Wetenschap en cultuur in het Koninklijk Paleis door alle federale wetenschappelijke instellingen (FWI's) een gezamenlijke tentoonstelling uitgewerkt. Door de coronacrisis kan de tentoonstelling deze zomer niet plaatsvinden in het Paleis, maar desondanks bieden de FWI's je via de virtuele tentoonstelling Geboorte de mogelijkheid om binnen een ruim themakader een dertigtal kunstwerken, natuurspecimens en -fenomenen, wetenschappelijke onderzoeksonderwerpen, archiefdocumenten, foto's, films, ... te ontdekken.
