Twee eeuwen lang was de rijkswachter een vertrouwde figuur in het maatschappelijk en politiek leven en in het medialandschap van het land. Maar de Rijkswacht heeft weinig gedaan om haar geschiedenis te vrijwaren. Tonnen archief werden helaas vernietigd, waaronder een groot aantal personeelsdossiers van rijkswachters. Het is pas vanaf de jaren 1980 dat die dossiers op een meer systematische wijze werden bewaard bij wat toen het Rijkswachtmuseum was. Met het oog op een duurzame bewaring op lange termijn vertrouwde de federale politie deze archieven vervolgens toe aan het Algemeen Rijksarchief. Via het BRAIN 2.0-onderzoeksproject NaPol-Intel, gewijd aan de geschiedenis van de Belgische politiediensten, kwam vanaf 2020 de ontsluiting van dit archief in een stroomversnelling terecht. De inventaris rolde zopas van de persen.
Na de stadsrekeningen uit het archief van de Rekenkamer, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, staan nu ook de rekeningen van de stad Namen (1364-1794) die worden bewaard in het Rijksarchief Namen online.
Het renovatieproject van het Rijksarchiefgebouw in de Antwerpse Zurenborgwijk heeft heel wat voeten in de aarde gehad. Tussen de goedkeuring van de bouwaanvraag in 2004 en de voltooiing van de werken lag een tijdspanne van niet minder dan 16 jaar. Na jaren van onzekerheid, uitstel en stilte kunnen we eindelijk goed nieuws brengen. Op dinsdag 6 april 2021 opent het Rijksarchief opnieuw zijn deuren aan de Door Verstraeteplaats!
Achter de schermen wordt hard verder gewerkt aan het project ‘Charters Graven van Vlaanderen’. In juli 2020 mochten we al het eerste gerestaureerde lot terug in onze collectie verwelkomen (reeksen Saint-Genois en Oostenrijks Fonds). En sinds 11 februari 2021 is ook het tweede lot (reeks Gaillard) terug thuis. Met de terugkeer van het tweede lot charters is meteen ook het derde lot naar Nederland vertrokken. Eind 2021 zou, dankzij de financiële steun van het Fonds Baillet Latour, de restauratiefase van het project ‘Charters Graven van Vlaanderen’ voltooid moeten zijn.
Overheidsarchieven zijn belangrijk. Overheden verzamelen, verwerken en beheren grote hoeveelheden documenten en data bij de uitvoering van hun taken van algemeen belang. Deze archieven – in papieren én in digitale vorm – hebben niet alleen een administratief-juridische waarde voor de organisatie, maar ook een potentiële cultuurhistorische waarde. Alle archieven bijhouden is echter geen optie. Daarom stelt het Rijksarchief selectielijsten op voor de federale overheidsinstellingen. Voortaan zijn federale overheidsdiensten verplicht om deze archiefselectielijsten vijfjaarlijks te actualiseren. Thomas Dermine, staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid, en Pierre-Yves Dermagne, minister van Economie en Werk, willen op die manier federale administraties sensibiliseren voor het belang van een informatiebeheer dat voldoet aan de wettelijke verplichtingen inzake archivering, gegevensbescherming en openbaarheid van bestuur. De regering-De Croo geeft hiermee een duidelijk signaal dat een correct informatiebeheer en de aanstelling van professionele informatiebeheerders een must is voor elke moderne overheidsorganisatie.
In 2016 droeg de NMBS 80 strekkende meter historisch archief over aan het Algemeen Rijksarchief: dossiers van de personeelsdienst die werden aangelegd tijdens en onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog. Na reiniging werden de dossiers geïnventariseerd. Een groot deel ervan is nu raadpleegbaar in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief.
Het Rijksarchief blijft aandacht hebben voor de toestand van archieven bij lokale besturen. Vanuit het project Lokaal archief Wallonië, een product van deze bezorgdheid, werden de voorbije periode weer heel wat nieuwe hulpmiddelen gelanceerd: van een herziene selectielijst voor gemeentearchief tot tal van nieuwe inventarissen.
De tweede helft van de 13de eeuw was een scharnierperiode in de geschiedenis van de geschreven cultuur in West-Europa. In het graafschap Vlaanderen, ten tijde van Margareta van Constantinopel (1244-1278) en Gwijde van Dampierre (1278-1305), was dit het moment waarop de oorkonden plaats begonnen ruimen voor de opkomst van bestuurlijke praktijken in de ruime betekenis van de term. Aurélie Stuckens publiceerde in onze reeks Studies in Belgian History een monografie over deze evolutie.
Sinds november 2019 onderzoekt het Rijksarchief in samenwerking met de KU Leuven op welke manier historici het best advies kunnen verlenen aan publieke instellingen. De wisselwerking tussen geschiedenis en beleid, tussen verleden en heden, en tussen historici en niet-historici vormt het uitgangspunt van het Corvus-project. Om scherp te stellen wat toegepaste geschiedenis (niet) is, stelde het Corvus-team, een jaar na de aftrap van het project, een definitie op.
In januari 2021 werd ons vernieuwde depot in Aarlen, met verdubbelde capaciteit (!), in gebruik genomen. Bovendien namen het personeel en de trouwe bezoekers van het Rijksarchief te Aarlen met pijn in het hart afscheid van diensthoofd Michel Trigalet, die naar het Rijksarchief te Luik is verhuisd. Zijn functie in Aarlen wordt overgenomen door Vincent Pirlot.
