Op zaterdag 1 oktober 2022 vindt de finale van de eerste Vlaams-Nederlandse paleografiewedstrijd plaats in Utrecht, dat dit jaar 900 stadsrechten viert. Paleografie (het kunnen lezen van oude handschriften) is niet alleen belangrijk voor onderzoekers, het is ook gewoon spannend voor iedereen die van geschiedenis en taal houdt. Wie wordt de beste paleograaf van Vlaanderen en Nederland?
Familiekunde Vlaanderen organiseert in samenwerking met de Rijksarchieven van Brugge en Kortrijk een studiedag over kasselrijarchieven. Kasselrijen zijn tot op heden een relatief onbekend middeleeuws en vroegmodern bestuursniveau, maar hadden uitgebreide bestuurlijke en gerechtelijke bevoegdheden. Hun archieven vormen dan ook een ware goudmijn voor historici en genealogen.
In de loop van juli en augustus werd het archief van de kasselrij Ieper overgebracht van het stadsarchief van Ieper naar het Rijksarchief Brugge, waar het vanaf 15 september raadpleegbaar is. Een ware goudmijn voor genealogen en onderzoekers die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van de Westhoek.
Het archief van de Rechtbank van eerste aanleg van Antwerpen (correctionele zaken) dat tussen 1939 en 1989 aan het Rijksarchief Antwerpen/Beveren werd overgedragen, is via een nieuwe online inventaris toegankelijk gemaakt voor onderzoek. Cijfers zeggen niet alles, in dit geval echter tonen ze wél het soortelijk gewicht aan van het archiefbestand: maar liefst 426 strekkende meter archief, 41.414 archiefbeschrijvingen en een publicatie die 2.209 pagina’s telt.
Nog tot 19 november 2022 kan je in het Rijksarchief Namen een tentoonstelling ontdekken die gewijd is aan een relatief onbekende figuur en zijn bijdrage aan de evolutie van de stedelijke morfologie in het decennium vóór de Eerste Wereldoorlog: Georges Hobé. De vraag die Raymond Balau, auteur van de publicatie bij de tentoonstelling, stelt, is tegelijk eenvoudig en complex: heeft Georges Hobé Namen gemoderniseerd? Het antwoord ligt in wat we vandaag doen met de erfenis die hij achterliet.
De archiefwereld staat aan de vooravond van een revolutie. Op basis van vaak eeuwenoude archieven wordt op verschillende plaatsen de aanzet gegeven voor een hele nieuwe onderzoeksinfrastructuur. Door digitalisering, het werken met vrijwilligers, Citizen Science (burgerwetenschap), de toepassing van artificiële intelligentie en het creëren van doorzoekbare bestanden en databanken wordt steeds meer materiaal beschikbaar. Onderzoeksmogelijkheden worden parallel steeds ruimer. Dergelijke projecten plaatsen we centraal in deze workshop in het Algemeen Rijksarchief in Brussel. Laatste dagen om je aan te melden (tot 7 september)!
Op dinsdag 4 oktober geeft archivaris Laurent Honnoré in het voormalige klooster van de Visitandinnen een lezing over de geschiedenis van het Rijksarchief Bergen. Archivaris Pierre-Jean Niebes zal het hebben over hoe deze gemeenschappen van vrouwelijke religieuzen getuigen over het leven in Bergen tijdens het ancien régime. De studiedag (met nog heel wat andere sprekers) werpt licht op de geschiedenis van het klooster sinds de stichting in de 17de eeuw en op de verschillende bestemmingen die het in de daaropvolgende eeuwen kreeg, evenals op de recente renovatie ervan.
Op het slagveld van Waterloo kwamen op 18 juni 1815 minstens 10.000 soldaten om het leven. Archeologen ondervinden nochtans de grootste moeite om lichamen op te graven. In 2012 waren het er bv. slechts twee. Om dit mysterie op te helderen, werkte archivaris Bernard Wilkin, verbonden aan het Rijksarchief Luik, samen met een Duitse confrater, Robin Schäfer, en met een Britse archeoloog van de universiteit van Glasgow, Tony Pollard. Samen hebben ze in het Rijksarchief Louvain-la-Neuve onuitgegeven documenten ontdekt, naast talrijke andere bronnen waarmee kan worden aangetoond dat de gebeenten reeds vanaf 1834 werden opgegraven door landbouwers die op het voormalige slagveld actief waren. De opgegraven stoffelijke resten werden gebruikt in de suikerindustrie, waar ze werden verwerkt tot beenderkool, een belangrijk ingrediënt voor het zuiveren van het sap van vermalen en verwarmde suikerbieten. Het bericht kreeg veel aandacht in de internationale media.
Wanneer je in het ancien régime werd vervolgd voor een ernstig misdrijf (doodslag, schaking, ambtsmisbruik, enzomeer) kon je daarvoor gratie vragen aan de vorst. In de gratiebrief, de officiële akte waarmee de gratie werd verleend, staat het relaas van het misdrijf omstandig opgetekend. Via deze verhalen bieden gratiebrieven een unieke blik op alledaagse lokale geschiedenis. Het Rijksarchief bewaart duizenden gratiebrieven, maar ondanks hun uitzonderlijke historische waarde zijn ze jammer genoeg nog nauwelijks ontsloten en bestudeerd. Het PARDONS-project brengt daar verandering in en maakt gratiebrieven toegankelijk voor onderzoek door ze te digitaliseren, van metadata te voorzien en te transcriberen.
Als je een genealogische opzoeking doet, raak je soms het spoor bijster van één van je voorouders. Misschien vertrok hij of zij wel naar Congo, Burundi of Rwanda? Om dat te weten te komen, kan je nu online een nieuwe databank raadplegen met de persoonlijke dossiers van koloniale agenten en ambtenaren in Burundi, Congo en Rwanda tijdens de jaren 1885-1962.
