Bij vastgoedtransacties stelt een notaris een akte op die wordt overgemaakt aan de bevoegde overheidsinstanties. Daartoe behoren ook de kantoren van hypotheekbewaring, ingericht per gerechtelijk arrondissement. Hun voornaamste opdracht? Instaan voor de openbaarheid van de gegevens over het vastgoedbezit.
Het exemplaar van de Belgische Staat van het verdrag tot afstand van Congo-Vrijstaat aan België, dat tientallen jaren spoorloos was, werd in augustus 2017 gerecupereerd bij een veilingzaal. Door het onvervreemdbaar karakter van overheidsarchieven kon de teruggave probleemloos verlopen. Intussen verscheen een inventaris van alle authentieke verdragen tot afstand van Congo-Vrijstaat aan België en van documenten over deze afstand afkomstig van Adolphe de Cuvelier, secretaris-generaal van het departement Buitenlandse zaken van Congo-Vrijstaat in 1907-1908.
Het CBR-archief, bewaard in het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier, is zonder meer indrukwekkend te noemen: 3572 archiefnummers, goed voor 250 strekkende meter archief. Denk onder meer aan talrijke documenten over de werkzaamheden van het paritair comité voor de cementsector, maar ook aan heel wat fotomateriaal.
Door het toegenomen scheepvaartverkeer, de internationale handel, de uitbreiding van de haven en de opkomst van rederijen zoals de Red Star Line namen vanaf het laatste kwart van de 19de eeuw de activiteiten van de Rechtbank van Koophandel in Antwerpen een hoge vlucht. De archieven van deze rechtbank zijn nu geïnventariseerd, klaar voor ontginning.
Het archief van de Zwevegemse Sint-Amandusparochie, in 2020 naar het Rijksarchief Kortrijk overgebracht, is geïnventariseerd. De nieuwe inventaris belicht de rijke geschiedenis van de moederparochie en dekt de periode 1532-2007.
Hoven en rechtbanken zijn wettelijk verplicht hun archieven na selectie over te brengen naar het Rijksarchief. Zo kwam recent het archief van de correctionele rechtbank van Dendermonde in het Rijksarchief Gent terecht, waar het werd ontsloten voor onderzoek.
Het aantal kaarten en plattegronden in het archief van de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwekerk, bewaard in het Rijksarchief Antwerpen, verdubbelde quasi sinds de jaren 1950. De teller staat nu op 120 nummers, mooi beschreven in een herziene, geactualiseerde inventaris. Alle kaarten houden verband met goederenbeheer, vooral binnen maar ook buiten de grenzen van de huidige provincie Antwerpen.
Met 553 gerechtsdossiers, waarin ontegensprekelijk de stem van Congolese beklaagden weerklinkt, vormt het archief van de krijgsraad van beroep van Boma een goudmijn voor onderzoek naar de werking van het koloniale militair gerecht in Belgisch Congo. Een nieuwe inventaris, mét index op basis van de aard van de aanklachten, faciliteert de onderzoeksmogelijkheden.
Over de rol van de overheid in de economie is al veel inkt gevloeid. De nood aan economische planning met een langetermijnperspectief valt vandaag niet meer te ontkennen. Enkele decennia geleden was dit anders. Het archief van het Planbureau, bewaard in het Algemeen Rijksarchief en nu ontsloten voor onderzoek, “verwoordt” de vertwijfeling die er heerste over planning als beleidsinstrument.
Na de Tweede Wereldoorlog is de Centrale dienst voor Oorlogsmisdaden bij het Auditoraat-generaal belast met de vervolging van onderdanen van vijandige staten die oorlogsmisdaden gepleegd hebben op het Belgische grondgebied of tegen Belgen in het buitenland. Het archief van deze dienst, bewaard in het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier, is nu ontsloten voor onderzoek.
