Openingsuren:
- Van dinsdag t/m donderdag, van 9u tot 16u30 (doorlopend), op afspraak.
- Gesloten op maandag, vrijdag, zaterdag, zondag, feest- en brugdagen.
Hou er rekening mee dat alle leeszalen van het Rijksarchief gesloten zijn op vrijdag 1 november (Allerheiligen) 2024.
Sinds 1 juli is Xavier Jacques-Jourion aan de slag als algemeen directeur van het Rijksarchief. Tijd voor een korte voorstelling!
Het Rijksarchief neemt een grote stap om de online raadpleging van zijn archieven te faciliteren. Op AGATHA, de nieuwe zoekwebsite van het Rijksarchief, krijgen 4 verschillende zoekomgevingen onderdak. De rode draad? Jou helpen bij je archiefonderzoek, in een hedendaagse en performante zoekomgeving.
Xavier Jacques-Jourion is officieel benoemd als opvolger van Karel Velle als algemeen directeur en gaat vanaf 1 juli 2024 van start in zijn nieuwe functie. Tot die datum blijft Pierre-Alain Tallier algemeen rijksarchivaris ad interim.
Op maandag 5 februari nam het Rijksarchief tijdens een feestelijke academische zitting na ruim 18 jaar afscheid van Karel Velle als Algemeen Rijksarchivaris. Zowel het personeel van alle Rijksarchiefvestigingen als tal van vertegenwoordigers van het Federaal Wetenschapsbeleid en van partnerinstellingen uit binnen- en buitenland, vrienden en familie tekenden present en gaven Karel Velle een bijzonder hartelijk afscheid.
Het CegeSoma is op zoek naar een onderzoeker (m/v/x) voor het project European Holocaust Research Infrastructure-Implementation Phase (EHRI-IP). EHRI is een internationale digitale onderzoeksinfrastructuur die Holocaustonderzoek, -herdenking en -educatie waarborgt op transnationaal niveau. EHRI wordt momenteel projectmatig gefinancierd. Het doel van EHRI-IP is EHRI uit te bouwen tot een permanente Europese onderzoeksinfrastructuur met rechtspersoonlijkheid, een European Research Infrastructure Consortium (ERIC).
Opgelet: in de loop van september, oktober en november sluiten negen van onze leeszalen (ARA2 - CegeSoma - Rijksarchief Antwerpen - Rijksarchief Bergen - Rijksarchief Beveren - Rijksarchief Brugge - Rijksarchief Doornik - Rijksarchief Kortrijk - Rijksarchief Luik) een weekje de deuren voor de jaarlijkse bestandscontrole. Tijdens bestandscontroles, variërend per leeszaal, worden onze archiefmagazijnen systematisch gecontroleerd om na te gaan of er in het afgelopen jaar geen lacunes ontstaan zijn in de diverse bestanden. Er wordt ook extra tijd vrijgemaakt om archiefaanwinsten te verwerken.
OPGELET! Zes maanden na de lancering van onze nieuwe genealogische website, op maandag 17 juli 2023, zullen zoals aangekondigd de huidige inventarissen (geordend per provincie en gemeente) van de gedigitaliseerde parochieregisters en registers van de burgerlijke stand offline worden gehaald. De gedigitaliseerde registers zijn vanaf dan enkel via de nieuwe genealogische website raadpleegbaar. Concreet betekent dit dat de huidige URL’s zullen verdwijnen.
Op 9 juni is het Internationale Archiefdag: hét moment om eens stil te staan bij een vraag die we héél vaak krijgen… Waarom digitaliseert het Rijksarchief niet alles? Ontdek in deze video onze drie antwoorden!
Ook wie ziende blind is, kan er niet omheen: de maatschappelijke betekenis van archieven groeit. Dat blijkt onder meer uit een toename van het aantal parlementaire vragen over onze werking, maar er zijn nog tal van andere factoren. Ontdek ze in het jaarverslag 2022: een bloemlezing van de uiteenlopende activiteiten van het Rijksarchief. Onze taken zijn divers, maar bevatten tegelijk een rode draad: het beschikbaar maken van zoveel mogelijk betrouwbare informatie voor zoveel mogelijk mensen. Dat is het streefdoel van alle 272 medewerkers, of ze nu voor of achter de schermen werken. Samen zorgden ze voor de verwerking van meer dan 12 km nieuwe archieven, wat het totaal op ruim 385 km beheerd analoog archief brengt. Meer dan 5,5 km archief werd raadpleegbaar gemaakt via inventarissen en andere archieftoegangen. Tijdens meer dan 2 miljoen bezoeken aan onze online zoekomgeving werden meer dan 100 miljoen pagina's geconsulteerd. Maar 2022 bracht ook (nieuwe) uitdagingen en bezorgdheden met zich mee.
Goed nieuws voor doorwinterde genealogen en al wie op zoek wil gaan naar sporen van zijn of haar voorouders: de nieuwe website met de genealogische bronnen van het Rijksarchief staat online! De zoekrobot bevat ruim 38,6 miljoen pagina's met geboorte-, doop-, huwelijks-, overlijdens- en begrafenisakten evenals de tienjarige tafels voor heel België. Alle bronnen zijn gratis raadpleegbaar. We hopen dat deze langverwachte lancering alle verwachtingen inlost!
Het onderzoeksprogramma People@War onderzoekt hoe ‘gewone mensen’ de Tweede Wereldoorlog en zijn nasleep beleefden. Neem deel aan de enquête die de onderzoekers ontwikkelden om te polsen naar de herinnering, het oordeel en de kennis over dit verleden. Heeft de samenleving te veel, voldoende of te weinig erkenning gegeven aan het Verzet en aan politieke gevangenen? Of aan de veteranen van het Belgische leger? Heeft het Verzet de bevrijding versneld? Laat je stem horen.
In The Failed Coup of Belgian Diplomacy, alweer de 12de uitgave in onze reeks Studies in Belgian History, zet CegeSoma-onderzoeker Michael Auwers de traditionele ideeën over het Belgisch buitenlands beleid tijdens de Eerste Wereldoorlog op losse schroeven.
Vanaf 5 oktober 2022 draait in de bioscoopzalen de documentaire “Nelly & Nadine”, het verhaal van de ontmoeting tussen twee verzetsvrouwen in het concentratiekamp van Ravensbrück in Duitsland. Het Rijksarchief bewaart talrijke documenten over vrouwen die tijdens WO II naar dit kamp werden gedeporteerd. Onder hen ook Nelly en Nadine.
In het kader van de lancering van een nieuwe genealogische zoekwebsite in het najaar van 2022 zullen bepaalde gedigitaliseerde parochieregisters of registers van de burgerlijke stand tijdelijk niet beschikbaar zijn. Zes maanden na de lancering van deze nieuwe website zullen de huidige inventarissen in de zoekrobot (geordend per provincie en gemeente) offline worden gehaald. De gedigitaliseerde registers zullen dan nog enkel via de nieuwe genealogische website raadpleegbaar zijn. Concreet betekent dit dat de huidige URL’s op termijn zullen verdwijnen. Heb je links naar deze registers verwerkt in een stamboom of op een website? Dan zullen deze na de lancering van de nieuwe website aangepast moeten worden. We doen er alles aan om de overgang zo vlot mogelijk te laten verlopen en danken je alvast voor je begrip.
Op 20 mei vond in Eupen de Dag van de Nieuwste Geschiedenis plaats: place to be voor Belgische historici van de hedendaagse geschiedenis. Dit jaar stond de tweejaarlijkse conferentie in het teken van het thema ‘publieksgeschiedenis’, met presentaties en discussies over de stand van zaken op dit gebied in België en Europa. Publieksgeschiedenis draait in grote lijnen om de omgang met en de valorisatie van geschiedenis buiten de academische wereld. Het spreekt vanzelf dat archieven in het algemeen en het Rijksarchief in het bijzonder daarover een belangrijke stem hebben.
Op donderdag 10 maart 2022 besliste de Internationale Archiefraad (ICA), waarvan het Rijksarchief een van de stichtende leden is, om alle betrekkingen op te schorten met de vier Russische en Wit-Russische overheidsinstellingen die momenteel lid zijn van de ICA.
Het Rijksarchief draagt het standpunt van het federaal Wetenschapsbeleid (Belspo) inzake de huidige situatie in Oekraïne mee uit. Alle federale wetenschappelijke instellingen willen collectief hun volwaardige en volledige solidariteit betuigen met de Oekraïense wetenschappelijke en culturele gemeenschap. Specifiek voor de archiefsector onderschrijft het Rijksarchief als stichtend lid de steunbetuiging van de International Council on Archives (ICA) aan de collega's uit de Oekraïense archiefsector.
Op 14 februari 2022 werd de symbolische kaap gerond van 10.000 volgers op de Franstalige Facebook-pagina van het Rijksarchief! Ook aan Nederlandstalige zijde volgen duizenden mensen het reilen en zeilen in het Rijksarchief: enorm motiverend voor iedereen die met hart en ziel mee aan de kar trekt. Dankjewel daarvoor!
- Nog geen volger van het Rijksarchief? Klik snel op "Vind ik leuk" op onze Facebook-pagina om op de hoogte te blijven van al het laatste nieuws uit het Rijksarchief!
- Wél al een volger van het Rijksarchief? Aarzel niet om ons via Facebook te laten weten naar welke informatie/berichten je op zoek bent!
Eind januari bereikte ons het droevige nieuws dat dr. Ernest Persoons, ere-Algemeen Rijksarchivaris, overleden is in het WZC Sint Bernardus in Bertem. Het Rijksarchief herinnert en eert Ernest Persoons als een civil servant in de beste betekenis van het woord.
Sinds 2013 hebben de archiefploegen van SATURN al ruim 30 kilometer archief van de FOD Financiën verwerkt. Wegens succes wordt de samenwerking tussen het Rijksarchief en de FOD Financiën voor de selectie, inventarisatie en overbrenging van de archieven verlengd tot 2025. Meer nog, omdat er veel extra werk op de plank ligt, wordt het aantal archiefploegen uitgebreid van drie naar vier: één in Vlaanderen, één in Wallonië en twee in Brussel.
Door de gezondheidscrisis en de krappe papiermarkt kampen we momenteel met abnormaal lange leveringstermijnen voor zuurvrije archiefomslagen en -dozen. We doen er alles aan om onze klanten zo snel mogelijk van dienst te zijn. Met onze excuses voor het ongemak.
In Nederland wordt sinds 2016 werk gemaakt van de modernisering van de archiefwetgeving. Op 1 januari 2023 moet een nieuwe Archiefwet in werking treden die aangepast is aan digitale ontwikkelingen. Zo wordt voortaan zowel papieren als digitale overheidsinformatie duurzaam bewaard. Het Rijksarchief heeft drie Nederlandse collega’s uitgenodigd die bijzonder goed geplaatst zijn om de Nederlandse archiefwetgeving toe te lichten en interessante pistes te duiden. Meld je snel aan, want het aantal plaatsen is beperkt.
Hoewel de archiefbewaarplaatsen van het Rijksarchief gelukkig volledig gespaard bleven, trof de watersnood heel wat elders bewaarde archieven. Het Rijksarchief heeft tot taak toezicht te houden op de archieven van overheidsdiensten. Deze opdracht bestaat onder meer uit het geven van aanbevelingen inzake conservatie en restauratie, met inbegrip van maatregelen die moeten worden genomen in geval van waterschade. Het Rijksarchief is al sinds 14 juli intens bezig met de opvolging van deze taak.
Vanaf 1914 zou Ieper, een welvarend en rustig middeleeuws stadje, een belangrijke plaats worden voor (de herdenking van) de Eerste Wereldoorlog. Dit eerste BTNG-nummer van 2021 (dubbelnummer) is een volledig Engelstalige thematische verkenning van de verschillende facetten van een eeuw intens herdenkingsleven rond deze emblematische plaats met veelvoudige betekenissen.
Dit jaar is het 100 jaar geleden dat Belgische vrouwen aan het politieke leven mochten beginnen deelnemen. Om deze verjaardag te herdenken, heeft Bpost een postzegel uitgegeven over het vrouwenkiesrecht bij gemeenteraadsverkiezingen en meer bepaald over Marie Janson. Verkozen in Sint-Gillis na de gemeenteraadsverkiezingen van 24 april 1921 werd zij in november 1921 de eerste vrouwelijke gecoöpteerd senator. Het Cegesoma werkte mee aan de uitgifte van deze postzegel.
De versoepeling van de raadpleegbaarheid van de registers van de burgerlijke stand (wet van 21 december 2018) is een goede zaak voor het genealogisch onderzoek. De termijn van 100 jaar werd teruggebracht naar 75 jaar voor huwelijksakten en 50 jaar voor overlijdensakten. De voorbije maanden was er nogal wat commotie over het uitblijven van een uitvoeringsbesluit in verband met (1) de afschriften en uittreksels van akten van de burgerlijke stand en (2) de raadpleging voor genealogische, historische of wetenschappelijke doeleinden. Nu dit langverwachte Koninklijk Besluit gepubliceerd is (B.S. 31/3/2021), blikken we vooruit op de implicaties ervan in de praktijk. Miljoenen akten van de burgerlijke stand uit de periode 1920-1970 online raadpleegbaar maken, zal tijd vragen.
Dat 2020 ook voor het Rijksarchief geen gewoon werkjaar is geweest, hoeft eigenlijk niet eens te worden vermeld. In de loop van maart sloten de archiefinstellingen in Europa één voor één hun deuren voor het publiek. Na een periode van minimale dienstverlening werd gefaseerd heropgestart. In het najaar volgde een tweede sluiting van de leeszalen. Elk Rijksarchief bleef evenwel steeds bereikbaar. En achter de schermen werd meer dan ooit ingezet op het toegankelijk maken van archieven voor onderzoek. De retroconversie raakte in 2020 in een stroomversnelling. Maar de aandacht ging ook naar het online brengen van meer en meer gedigitaliseerde archieven. Deze uitzonderlijke situatie heeft uiteraard sporen nagelaten in de jaarcijfers: minder leeszaalbezoek, nauwelijks publieksevenementen, minder naar het Rijksarchief overgebrachte archieven… Maar dus ook: een grotere digitale toegankelijkheid.
Kersvers staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Thomas Dermine bezocht samen met zijn kabinetsmedewerkers op donderdag 15 oktober 2020 het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier. De staf van het Rijksarchief gaf hem eerst een uitgebreide briefing over de huidige werking én de uitdagingen en verwachtingen naar de toekomst toe. Tijdens de rondleiding in de archiefruimtes die daarop volgde, maakte de staatssecretaris kennis met enkele grote, relevante reeksen hedendaags archief, zoals het zgn. ‘Afrika-archief’ – waarvan de overdracht door de FOD Buitenlandse Zaken naar het Rijksarchief volop bezig is –, het archief van het militair gerecht (o.m. repressie-archieven), honderdduizenden dossiers ‘oorlogsschade WOII’, bedrijfsarchieven, …
Vele burgers en organisaties keken vorige week uit naar de tekst van het akkoord dat zeven politieke partijen sloten om met de nieuwe federale regering van start te gaan. Die tekst werd op 30 september ruim verspreid. Ondertussen is ook de samenstelling van die nieuwe regering bekend. De politieke verantwoordelijke voor het Rijksarchief is staatssecretaris voor wetenschapsbeleid Thomas Dermine, een 34-jarige handelsingenieur uit Charleroi. Rekening houdend met de vele uitdagingen op het vlak van modernisering en uitbreiding van de gebouweninfrastructuur is ook de persoon van Mathieu Michel belangrijk. Michel is nl. staatssecretaris bevoegd voor onder meer de Regie der Gebouwen. Welke delen van het regeerakkoord zijn voor het Rijksarchief belangrijk?
Het is niet toevallig dat de UNESCO dit jaar, in de context van de wereldwijde COVID-19 pandemie, als thema voor de Internationale dag voor toegang tot informatie (IDUAI) heeft gekozen voor “toegang tot informatie in crisistijd”. De slogan van de dag – die ieder jaar op 28 september wordt georganiseerd – is 'Toegang tot informatie – Levens redden, vertrouwen wekken, hoop brengen'. Voor het CegeSoma (Rijksarchief), het studie- en documentatiecentrum dat de conflicten bestudeert van de 20e eeuw en met name de twee wereldoorlogen, is dit een veelbetekenend onderwerp. Het CegeSoma boog zich naar aanleiding van #IDUAI over de informatieverspreiding tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Aanvankelijk opgericht als Belgisch-Nederlands-Duits initiatief, brengt het Internationaal Archiefsymposium (IAS) vandaag archiefdiensten samen uit Noordrijn-Westfalen, Nederland, België en Luxemburg. Op 6 en 7 juni 2019 vond het IAS, met als thema Archief en wetenschappelijk onderzoek, toepasselijk plaats in het Rijksarchief in de universiteitsstad Leuven. In afwachting van de gedrukte versie van de akten, uitgegeven door het Rijksarchief in België in de reeks Miscellanea archivistica: studia, publiceren we de vier lezingen alvast online.
De “minimale dienstverlening” die sinds half maart van kracht is binnen het Rijksarchief belet niet dat achter de schermen hard gewerkt wordt, ook door onze vrijwilligers! We vroegen hen met spijt in het hart om voorlopig niet naar de leeszalen te komen, maar van thuis uit bleven en blijven ze het stamboomonderzoek in België meer dan ooit mee vooruit helpen. Daarvoor willen we onze vrijwilligers nog eens heel expliciet bedanken! Naast de opvolging van de bestaande projecten (DemoGen, DemoGenVisu, enz.) werden de afgelopen weken ook nieuwe databanken opgestart.
Van 30 maart tot 9 april liep de enquête ArchPoll, waarmee we peilden welke archieven (bestanden/bestanddelen) ons publiek graag zo snel mogelijk online wil. Niet minder dan 2.888 mensen brachten hun stem uit: een aantal dat onze verwachtingen ruim overtrof! We willen alle stemmers dan ook bedanken voor hun deelname. Het werd een experiment dat duidelijk naar meer smaakt. En we houden rekening met jullie voorkeur. De top 10 die uit de ArchPoll naar voren kwam, staat intussen online!
- Vrijgeleiden uit Wereldoorlog I (nrs. 414-607)
- Brabantse volkstellingen (17de-18de eeuw) (nrs. 314-405)
- Vonnisboeken van de Raad van Vlaanderen (14de-18de eeuw) (nrs. 164-170, 2327-2605 en 8557-8596)
- Vonnisboeken van de Grote Raad van Mechelen (1475-1794) (nrs. 977-1045)
- Archief van de Raad van Beroerten (1567-1576) (nrs. 1-400)
- Penningkohieren in het archief van de Audiëntie (1569-1574) (nrs. 618/1-39)
- Kortrijkse poortersboeken (1413-1796) (nrs. 1-5)
- Archief van de oude universiteit Leuven (15de-18de eeuw) (nrs. 3, 22-29, 51-88, 99, 273-286, 288, 298-306, 387-391, 502-511, 689, 710-725, 812-815, 4751-4755)
- Kortrijkse wezerijregisters (1403-1796) (nrs. 1-179)
- Repertoria van notarisarchieven uit Bergen (19de-20ste eeuw) (nrs. 1-57)
In de loop van maart sloten de archiefinstellingen in Europa één voor één hun deuren voor het publiek. In België gebeurde dat op 13 maart 2020, na de beslissing van de Nationale Veiligheidsraad (NVR) van 12 maart. Het Rijksarchief sloot zijn leeszalen en ging een periode van minimale dienstverlening in. Maar achter de schermen wordt meer dan ooit ingezet op het toegankelijk maken van archieven voor onderzoek.
Op 10 december 2019 werd tijdens een conferentie in de Senaat het nieuwe (dubbel)nummer van het Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis (BTNG) voorgesteld. Maar liefst drie verjaardagen vormen de aanleiding voor dit nummer: 50 jaar BTNG, 50 jaar Studiecentrum Oorlog en Maatschappij (CegeSoma) en 75 jaar bevrijding van België. We moesten dus niet ver zoeken voor het centrale thema van dit nummer: 75 jaar geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in België.
De Waalse gemeentebesturen krijgen een langverwachte nieuwe archiefselectielijst ter beschikking. Het gaat om een inhoudelijke en vormelijke herziening en aanpassing van een oudere selectielijst die sinds 2005 niet meer herwerkt was. Ook aan Vlaamse zijde is een geactualiseerde versie van de archiefselectielijst voor gemeentearchief beschikbaar, goedgekeurd op 1 juni 2019.
De herdenkingsperiode rond 75 jaar Bevrijding, die loopt van de landing in Normandië tot aan de Duitse capitulatie, brengt tal van initiatieven met zich mee, vaak op het kruispunt van geschiedschrijving en herdenking. Het CegeSoma bleef als expertisecentrum inzake 20e-eeuwse conflicten niet aan de zijlijn staan, en heeft ook de komende maanden nog een mooi aanbod in petto!
Het Rijksarchief oefent toezicht uit op het archief- en informatiebeheer van de federale overheid. Daartoe publiceren we richtlijnen en aanbevelingen, verrichten we controlebezoeken en stellen archiefselectielijsten op. Dit zijn overzichten van archiefbescheiden met aanduiding van wat op termijn vernietigd, dan wel naar het Rijksarchief moet worden overgebracht. We verzorgen ook opleidingen voor ambtenaren en verlenen advies bij de bouw en inrichting van archiefruimtes. Welke concrete acties we in 2018 ondernamen om deze missie vorm te geven, lees je in het jaarverslag 'Archieftoezicht' dat nu online staat. De conclusie? Het Rijksarchief vraagt bijkomende mensen en middelen om haar wettelijke toezichtstaak en adviesfunctie naar behoren te kunnen uitoefenen...
269 personeelsleden, ruim 8 km nieuw verworven archief (wat het totaal op 345 km beheerd archief brengt), 656 inspectiebezoeken, 135 publicaties, ... Jaarcijfers zijn voor elke organisatie cruciaal. Ze zorgen voor interne duidelijkheid, maar veruitwendigen daarnaast op transparante wijze hoe de organisatie het voorbije jaar zijn missie en taken vormgaf. Data helpen verantwoording af te leggen naar beheersorganen toe en kunnen ingezet worden om op het beleid te wegen. Op welke domeinen gaan we voor- of achteruit? Ontdek het in het Jaarverslag 2018!
2018 was een wisseljaar voor het CegeSoma, op de wip tussen twee grote oorlogsherdenkingen. Het was ook een jaar waarin de basis werd gelegd voor de strategische oriëntering van het onderzoeksbeleid en de grondige hernieuwing van het collectie- en depotbeleid. Zo werden belangrijke stappen gezet in de uitvoering van het meerjarenplan 2017-2020.
Dankzij de financiële steun van de Universitaire Stichting en het FNRS wordt de prijs van het Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis (BTNG) verlaagd. Als particulier betaal je voortaan slechts € 40 (excl. verzendkosten) voor een abonnement van vier nummers; instellingen betalen nog € 60 (excl. verzendkosten). De prijs van een enkel nummer is verlaagd tot € 15, die voor een dubbel nummer tot € 25. Boekhandelaars genieten van een extra korting van 20%. Deze drastische prijsverlaging gaat echter allesbehalve ten koste van de inhoud…
Onze zoekrobot is geüpdatet! Raadpleeg vanaf nu gratis 34,6 miljoen bladzijden met parochieregisters en registers van de burgerlijke stand.
“Ik ben opgeklommen in mijn stamboom tot ca. 1600, en dus tot de oudste parochieregisters. Is het mogelijk om oudere gegevens te vinden, en zo ja: hoe?”
Vijftig jaar geleden, in 1969, besloten zes enthousiaste jonge onderzoekers zich samen toe te leggen op baanbrekend historisch onderzoek naar de Tweede Wereldoorlog. Het Navorsings- en Studiecentrum voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog (NCWOII), de voorganger van het CegeSoma, was geboren! In 1969 verscheen ook het eerste nummer van het Belgisch tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, dat sinds 2011 wordt uitgegeven door het CegeSoma. Een derde verjaardag waar het CegeSoma in 2019 op inzet, is 75 jaar bevrijding. Op de avond van 3 september 1944 werd Brussel bevrijd door de Britse troepen en de Belgen van de Brigade Piron.
"P.S. Je mag deze brief laten lezen aan je collega's en je vrienden." Met dit postscriptum sloot Hendrik zijn brief af. Die schreef hij in januari 2019 naar aanleiding van zijn telefonische vraag of er geen opsluitingsdossier van zijn vader bestond in het Rijksarchief Antwerpen-Beveren? Na de Bevrijding in 1944 zat Hendriks vader een tijd opgesloten in het interneringscentrum van Merksplas. Omdat hij, op jonge leeftijd, zijn vader had zien wegvoeren, had dit – naar eigen zeggen – een trauma veroorzaakt. Hij droomt er nog steeds van. Omdat hij geen computer bezit, verzocht ik hem een brief te schrijven met alle relevante informatie die een gerichte zoektocht naar het dossier mogelijk moest maken. Op drie kantjes papier kreeg ik vervolgens een geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in zeven mijlslaarzen gepresenteerd. Op basis van deze ene casus blijkt overduidelijk hoe moeilijk de inbedding van een genuanceerde wetenschappelijke visie op een persoonlijk verhaal verloopt.
Het Rijksarchief bewaart talrijke brieven en duizenden doodsberichten van soldaten die waren ingelijfd in de legers van Napoleon. Een nieuwe publicatie uit 2019 behandelt 150 van dergelijke brieven die werden geschreven tussen 1800 en 1814. De genealogische gegevens uit de doodsberichten van de soldaten van de Franse departementen kunnen bovendien online geraadpleegd worden.
Naar aanleiding van de 75e verjaardag van de bevrijding en het einde van de Tweede Wereldoorlog plant Renaissance du Livre de publicatie van twee nieuwe fotoboeken in de reeks Steden in oorlog: één over Wallonië, en één over Brussel. Kan de geschiedenis van steden in oorlog geschreven worden aan de hand van fotomateriaal? Het CegeSoma zoekt mee naar antwoorden, en lanceert een oproep om foto’s te verzamelen.
Na recente boeken van geassocieerde CegeSoma-onderzoekers zoals Grenzeloos verzet van Paul de Jongh, De gebroken arm der wet van Marc Verschooris en La valise oubliée van Gerlinda Swillen brengt nu ook Frank Seberechts een nieuw, ophefmakend, boek uit: Drang naar het Oosten. Het boek focust op de oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid waaraan Vlaamse oostfrontvrijwilligers tijdens de Tweede Wereldoorlog deelnamen, of waarvan ze getuige waren.
De Nederlandse Spoorwegen (NS) beslisten in november 2018 een schadevergoeding te betalen aan de slachtoffers en nabestaanden van de Joden die tijdens WO II door de NS werden gedeporteerd. Wat met de Belgische spoorwegen? Diverse media berichtten dat in België ‘geen onderzoek’ beschikbaar was. Nochtans verscheen in 2007 het door de overheid bij het CegeSoma bestelde onderzoek ‘Gewillig België’. Wetenschappelijk onderzoek en publiek debat: het blijft een moeilijk huwelijk in België. Nico Wouters, hoofd van het CegeSoma, vat de discussie samen.
Het meest recente nummer van Science Connection, het magazine van het Federaal Wetenschapsbeleid, heeft opnieuw enkele Rijksarchiefartikels in de aanbieding: lees over de uitbouw van een federaal webarchief (blz. 32-34), het kennisplatform Temas (blz. 39-42) of de honderdste verjaardag van de Wapenstilstand van WO I (2014-2018, De herdenkingen lopen ten einde maar het onderzoek gaat verder, blz. 43-46). Veel leesplezier!
- Download hier (gratis) het magazine (in pdf)
Eind november 2018 verscheen alweer het derde nummer voor 2018 van het Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis (BTNG), uitgegeven door het CegeSoma: Margaux Roberti-Lintermans schrijft over de naoorlogse repressie in de Oostkantons na 1944, Michèle Corthals over de Vlaamse verzetspers tijdens WO II, Christa Matthys en Soetkin Gryson over vroedvrouwen en reproductieve gezondheidszorg in de 19e eeuw, en Eduard Clappaert en Martin Kohlrausch over de Belgische diplomatie en de processen rond Duitse oorlogsmisdaden na de Eerste Wereldoorlog.
In het kader van de honderdste verjaardag van de Wapenstilstand van de Groote Oorlog kan je elke dag van november 2018 op de Facebook-pagina van het Rijksarchief kennismaken met een van de aspecten van dit gruwelijke conflict. Het Rijksarchief bewaart in zijn verschillende vestigingen talrijke archiefbestanden over de Eerste Wereldoorlog.
Op 19 november 2018 nodigt het CegeSoma je uit om mee de balans op te maken van vier jaar van herdenkingen rond de honderdste verjaardag van de Eerste Wereldoorlog in België. Boeken en tijdschriften hebben de voorbije jaren nieuwe onderzoeksperspectieven geopend. Het CegeSoma wil je graag laten kennismaken met een aantal van deze publicaties (en hun auteurs), waarvan sommige de rechtstreekse neerslag vormen van onderzoeksprojecten binnen het Rijksarchief. Dé gelegenheid om in debat te treden met specialisten van de Groote Oorlog uit de drie taalgemeenschappen van ons land!
Het Rijksarchief bewaart een enorme collectie kaarten en plattegronden, waarvan sommige meer dan 500 jaar oud zijn. Meer dan 112.000 exemplaren werden reeds gedigitaliseerd, en ruim 78.000 daarvan kunnen digitaal geraadpleegd worden in de leeszalen van het Rijksarchief. Via Cartesius zijn ca. 32.000 kaarten bovendien online toegankelijk.
In oktober 2015 organiseerde het CegeSoma samen met alle Belgische universiteiten de internationale conferentie War and Fatherland. Bijna drie jaar later is er nu ook het boek: Nations, Identities and the First World War. De rode draad? De impact van de Eerste Wereldoorlog op het proces van nationale identificatie.
Sinds 25 mei 2018 is de ‘Algemene Verordening Gegevensbescherming’, beter bekend als de ‘GDPR’, in de Europese Unie van kracht, dus ook in België. Wat verandert er concreet voor het Rijksarchief en voor jou als gebruiker?
Sinds 26 september 2018 en nog tot 6 januari 2019 loopt in het Museum BELvue de tentoonstelling Brussel, november 1918, een initiatief van het CegeSoma. De expo wil de laatste oorlogsmaanden en de eerste vredesmaanden in de stad Brussel tot leven wekken. De voorbije jaren stonden de bezettingsjaren centraal in de diverse herdenkingsevenementen. Nu is de tijd rijp om de aandacht te verleggen naar de overgang van oorlog naar vrede.
Een jaar geleden ging de website Belgium WWII online. De website is sindsdien hét kwaliteitslabel voor bondige en heldere teksten over de Tweede Wereldoorlog in België, geschreven door de specialisten van het CegeSoma. En de inhoud van de website blijft aangroeien…
Op 16 oktober 2018 stelt Paul De Jongh, geassocieerd onderzoeker bij het CegeSoma, zijn boek Grenzeloos verzet. Over spionerende monniken, ontsnappingslijnen en het Hannibalspiel, 1940-1943 voor. Wees welkom om 14.00u in het CegeSoma.
Sinds 1 juni 2018 is de toegang tot de 19 leeszalen van het Rijksarchief gratis. Met deze maatregel willen we ervoor zorgen dat elke burger toegang heeft tot het archief. Onze archiefdiensten beheren documenten van hoven en rechtbanken, parochieregisters, archief van overheidsbesturen, notarissen, de privésector en particulieren. Kortom, een walhalla voor al wie genealogisch of geschiedkundig onderzoek wil voeren! Bekijk de reportages die door lokale televisiezenders in het Luikse en Waals-Brabant werden gedraaid in respectievelijk het Rijksarchief te Luik en het Rijksarchief te Louvain-la-Neuve.
Van 22 tot 25 augustus 2018 organiseren het museum In Flanders Fields en het CegeSoma in Ieper het internationale congres To End All Wars? – Geopolitical Aftermath and Commemorative Legacies of the First World War.
TRANSMEMO is een tweejarig onderzoeksproject over intergenerationele overdracht van herinneringen aan het verzet en de collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Via interviews met drie generaties (overlevenden-kinderen-kleinkinderen) wordt nagegaan hoe de beeldvorming over collaboratie en verzet in familiale kring vorm kreeg. Zo willen we beter begrijpen hoe collectieve herinneringen in een samenleving tot stand komen. Het project gebruikt ook de omvangrijke collectie mondelinge bronnen van het CegeSoma, en wil deze historische collectie voor het eerst ontsluiten voor de studie naar collectieve herinnering. Ontdek meer over TRANSMEMO in deze video!
Vanaf 1 juni 2018 is de toegang tot de 19 leeszalen van het Rijksarchief gratis. Met deze maatregel willen we de toegankelijkheid van de archieven die we beheren maximaal garanderen. De online raadpleging van archief, ook die van de genealogische bronnen zoals de parochieregisters en de registers van de burgerlijke stand van meer dan 100 jaar oud, blijft gratis. De tarieven voor opzoekingen en reproducties (op afstand) worden daarentegen gevoelig verhoogd. Het nieuwe tarief voor prestaties van het Rijksarchief werd op 25 mei 2018 ondertekend door de staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid en zal eerstdaags worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Het tarief was sinds 2011 niet meer aangepast of geïndexeerd. Een aanpassing en afstemming op de werkelijke kosten van bepaalde prestaties drong zich op.
Op uitnodiging van de Landesarchivverwaltung Rheinland-Pfalz vond op 1 en 2 juni 2017 in Koblenz het Internationaal Archiefsymposium (IAS) plaats. Archivarissen uit België, Nederland, Luxemburg en Duitsland bogen zich twee dagen lang over het thema ‘bezetting’, en vooral over de betekenis van de 20e-eeuwse bezettingsperiodes voor de betrokken gebieden. De akten van het symposium, uitgegeven door het Rijksarchief, zijn nu te koop. De bijdragen vanuit het Rijksarchief zijn daarnaast online beschikbaar.
Op 25 mei 2018 trad de Algemene Verordening Gegevensbescherming in werking. Deze nieuwe Europese wetgeving, beter bekend onder de Engelse afkorting GDPR, zorgt ervoor dat jouw persoonsgegevens beter worden beschermd en dat je er meer controle over hebt. We verzekeren alle nieuwsbriefabonnees van het Rijksarchief dat enkel hun e-mailadres in onze databank zit. We gebruiken dit adres niet voor andere doeleinden en delen het ook niet met derden. Als je onze nieuwsbrief wil blijven ontvangen, moet je niets doen. Wil je je voorkeuren aanpassen of wil je je uitschrijven? Dat kan via de link onderaan elke nieuwsbrief, of via deze link.
Het CegeSoma blijft onverminderd inzetten op de verbetering van de digitale toegang tot zijn collecties. Zo is er sinds kort in de leeszaal een digital corner geïnstalleerd. Je vindt er onder meer hoofdtelefoons om geluidsarchief te raadplegen en een reproductietafel om zelf kwalitatieve foto’s te nemen van documenten.
Het Rijksarchief bewaart in zijn verschillende vestigingen een massa archief over de Tweede Wereldoorlog. Tegelijk zijn vele mensen op zoek naar de juiste bronnen om de geschiedenis van hun familie of dorp tijdens WOII te kunnen reconstrueren. Tijd om bruggen te bouwen. Samen met Heemkunde Vlaanderen, FARO, het Instituut voor Publieksgeschiedenis (UGent) en het War Heritage Institute organiseert het Rijksarchief op 7 mei 2018 in de conferentiezaal van het CegeSoma een ontmoetingsdag voor wie bezig is met de voorbereiding van een lokaal project rond WO II. Experten, waaronder archivarissen van het Rijksarchief, staan klaar om te antwoorden op concrete vragen rond aanpak, thema's en bronnen. Om het programma goed vorm te kunnen geven, graag inschrijven vóór 15 maart 2018.
In oorlogstijd is de radio een bijzonder doeltreffend communicatiemiddel. Dankzij de radio vernamen de Belgen dagelijks nieuws over het front, beluisterden ze officiële of clandestiene toespraken, versleutelde berichten en propaganda-uitzendingen. Vele families hebben nog herinneringen aan de avonden die ze samen aan het radiotoestel doorbrachten. Radio was een ideaal middel om te informeren en te overtuigen, zowel voor de geallieerden als voor de bezetter. In de leeszaal van het CegeSoma kan je vandaag opnieuw luisteren naar de radioprogramma's die de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog uitzonden vanuit Brussel.
Herdenkingsevenementen zijn integraal deel gaan uitmaken van onze hedendaagse samenleving. Honderd jaar Groote Oorlog, de tweehonderdste verjaardag van de Slag bij Waterloo en zelfs de recente aanslagen in ons land kwamen reeds aan bod als thema voor herdenkingsplechtigheden. Herdenkingen zijn maatschappelijke belevingen die ons iets kunnen leren; niet alleen over de historische gebeurtenis waarvoor ze staan maar ook over de manier waarop de samenleving daarmee omgaat. Anders gesteld: hoe en met welke bedoelingen 'recupereert' het heden het verleden? Vandaag kan in dit verband nieuw onderzoek worden opgestart dankzij archief m.b.t. de herdenking van de vijftigste verjaardag van het einde van de Tweede Wereldoorlog dat de Koning Boudewijnstichting heeft geschonken aan het CegeSoma.
Nico Wouters, operationeel directeur van het CegeSoma, is co-editor van The Handbook of State-Sponsored History after 1945'. Met 45 hoofdstukken en ruim 50 auteurs is dit het eerste boek dat systematisch bekijkt welke rol staten spelen in de constructie van geschiedenis en herinnering.
Nog tot 14 oktober 2018 is in het Stadsmuseum van Lokeren een expo over het interneringskamp van Lokeren te bezoeken. In het kamp van Lokeren, het best gedocumenteerde 'zwartenkamp' in Vlaanderen, werden meer dan 20.000 (vermeende) collaborateurs vastgehouden. Het CegeSoma en het Rijksarchief te Gent werkten mee aan de wetenschappelijke ondersteuning van de expo en nemen deel aan het debat op 9 maart 2018 over de betekenis van interneringscentra zoals dat van Lokeren in een nationale en internationale context.
Herdenkingsperiodes geven vaak aanleiding tot de uitgave van nieuwe werken over het betrokken onderwerp, maar die publicaties zijn niet altijd vernieuwend voor de geschiedschrijving. Over het fenomeen ‘bezetting’ werd al heel wat onderzoek gevoerd. Kan dit thema nog reveleren?
Vanaf midden maart 2018 wordt voor het aanvragen van documenten in onze leeszalen een nieuwe interface in gebruik genomen. De aanvraag wordt hiermee gebruiksvriendelijker en eenvoudiger. De vernieuwing kadert binnen de lancering van een nieuw archiefbeheersysteem.
Het Rijksarchief biedt via zijn online zoekrobotten gratis toegang tot miljoenen gedigitaliseerde archiefdocumenten: een rijk aanbod aan genealogische bronnen, maar ook archieven over de Eerste Wereldoorlog, 38.000 zegelafgietsels, historische kadasterplannen, … Even belangrijk is het om goed te beseffen wat nog niet online beschikbaar is. Wie enkel online zoekt in de meer dan 330 km archief die het Rijksarchief bewaart, mist een groot deel van de koek.
Toen na de Duitse capitulatie de militaire eenheden uit de Tweede Wereldoorlog hun activiteiten staakten, voelden de voormalige strijders de noodzaak om de herinnering aan hun strijd in ere te houden en de volgende generaties bewust te maken van hun offers voor het vaderland. Het CegeSoma verwierf en inventariseerde het archief van de Nationale Federatie van de oud-strijders van de Brigade Piron.
Opgelet! Sinds begin oktober 2017 eindigen de e-mailadressen van het CegeSoma op arch.be.
De tentoonstelling ‘Gastvrij Brussel?’ vertelt hoe de hoofdstad van België sinds 1830 is geëvolueerd naar een wereldstad die 180 nationaliteiten herbergt. De expo is het resultaat van een samenwerking tussen het Joods Museum en het Rijksarchief. Plaats van afspraak? Het Joods Museum van België, van 13 oktober 2017 tot 18 maart 2018.
Belgium WWII is een nieuw online platform dat volledig gewijd is aan België tijdens de Tweede Wereldoorlog. In tijden van fake news, onbetrouwbare en ongecontroleerde informatie, stelt het CegeSoma een online platform voor dat kwaliteitsvolle informatie biedt over gevoelige feiten uit de Tweede Wereldoorlog.
Zo'n half miljoen Belgen – Vlamingen, Brusselaars en Walen – hebben een familielid dat 'fout' was tijdens de Tweede Wereldoorlog. Opa, oma, vader, moeder, oom of tante. Aanvankelijk zijn er ruim 400.000 dossiers van collaborateurs. Zo'n 100.000 burgers krijgen ook effectief een straf voor het meewerken met nazi-Duitsland: van terechtstelling over vrijheidsberoving tot verlies van rechten. Kleinkinderen en andere familieleden gaan vandaag meer en meer op zoek naar de juiste toedracht van de feiten om dat verleden een plaats te geven. In Was opa een nazi? reiken oorlogshistorici en archivarissen de sleutels aan voor de zoektocht naar het vaak onuitgesproken oorlogsverleden. De bronnengids, op 13 september 2017 onder ruime persbelangstelling voorgesteld in het CegeSoma, is het resultaat van een samenwerking tussen de Universiteit Gent, de ULB en het Rijksarchief/CegeSoma.
Op de website van het Rijksarchief is een geactualiseerde versie van de selectielijst voor de archieven van de lokale politie beschikbaar. De vernieuwde selectielijst kwam tot stand dankzij de input en medewerking van tal van politiemedewerkers, en dankzij de gewaardeerde steun van de Vaste Commissie van de Lokale Politie, die ook instond voor de officiële goedkeuring ervan.
Eind maart 2017 werd een wetswijziging goedgekeurd inzake de organisatie van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. In de nieuwe wettekst zijn diverse bepalingen i.v.m. het archief van deze diensten opgenomen. Er wordt onder meer voorzien in een verlenging van de termijn waarin de Veiligheid van de Staat haar archief moet overbrengen naar het Rijksarchief, wat het Rijksarchief betreurt. Maar er zijn vanuit archiefperspectief ook positieve signalen op te vangen in dit dossier.
Op 16 mei 2017 werd de onlinecollectie historische kadasterplannen en -documenten uit de eerste helft van de 19de eeuw gelanceerd in aanwezigheid van de Minister van Financiën en de Staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid. De creatie van het ‘primitief’ (in de zin van ‘eerste’) kadaster in de eerste helft van de 19de eeuw ging gepaard met de opmaak van tienduizenden kaarten en van de ‘processen-verbaal van afpaling van gemeentegrenzen’. Dankzij een scanningsoperatie van Financiën staan al deze stukken nu online, via de zoekrobot van het Rijksarchief. Nieuwsgierig? Bekijk ons filmpje! Overtuigd? Duik online in de collectie (ca. 85.000 beelden)!
Begin 2017 werden binnen het BRAIN-programma van het federaal Wetenschapsbeleid zes nieuwe onderzoeksprojecten geselecteerd waarop het Rijksarchief intekende. In tijden van budgettaire krapte is dit bemoedigend nieuws. De deelname aan BRAIN-projecten is immers een van de weinige mogelijkheden voor het Rijksarchief om bijkomende middelen te verwerven voor de ontwikkeling van wetenschappelijke activiteiten. We zetten voor u de zes nieuwe onderzoeksprojecten op een rijtje.
Het raadplegen van de digitale catalogi van instellingen als het Rijksarchief/CegeSoma en de Koninklijke Bibliotheek hoort bij de eerste stappen die een onderzoeker zet om inzicht te krijgen in het verleden. Op basis van de eerste resultaten van het MADDLAIN-project, een tweejarig onderzoeksproject dat de gebruiken en de noden van het publiek van de drie instellingen onderzoekt op het vlak van digitale toegang tot de collecties, werden drie tips geformuleerd om meer referenties en digitale bronnen te vinden in de catalogi van deze instellingen.
U bent gepensioneerd en gepassioneerd door de geschiedenis van België? Of u bent student of recent afgestudeerd en u zoekt een nuttige ervaring die u op uw cv kan vermelden? U wil zich graag inzetten voor het goede doel? Het CegeSoma zoekt nieuwe vrijwilligers om het huidige team aan te vullen. Duik in archieven die nog vaak gesloten zijn voor onderzoek en versterk gaandeweg uw archivistische competenties!
Op 1 mei 2017 trad Nico Wouters in dienst als functionele chef van het CegeSoma (de operationele directie 4 van het Rijksarchief). Nico Wouters (1972) is doctor in de geschiedenis (UGent) met als belangrijkste expertisevelden de Tweede Wereldoorlog (lokaal bestuur, verzet en collaboratie, Jodenvervolging, naoorlogse zuivering) en herinneringspolitiek na 1945.
De Witte Brigade (Fidelio) is de enige gewapende verzetsbeweging met nationale dimensie die tijdens de Tweede Wereldoorlog werd opgericht in Vlaanderen. Het archief dat de Witte Brigade vormde, en dat onlangs aan het CegeSoma werd geschonken, is des te waardevoller omdat het niet alleen op de naoorlogse periode betrekking heeft, maar ook op de bezettingstijd zelf. Bovendien bestaat er reeds een inventaris van dit archief, zodat het ineens toegankelijk wordt voor onderzoek.
Begin 2017 startte historica Jan Julia Zurné, in maart 2017 gepromoveerd tot doctor in de geschiedenis, in het CegeSoma met een onderzoek naar de reactie van de Belgische justitie op door verzetsgroepen gepleegd geweld tegen (vermeende) collaborateurs tijdens en na de bevrijding. De centrale vraag van haar onderzoek is hoe de rechterlijke macht probeerde de openbare orde te handhaven (of te herstellen) op een moment waarop verzetsgroepen over meer legitimiteit leken te beschikken dan de politie en justitie.
Dat nieuwe technologische ontwikkelingen een grote invloed hebben op de wijze waarop het publiek omgaat met archiefdiensten en bibliotheken, staat intussen als een paal boven water. Om een coherent en realistisch beleid te kunnen voeren op het vlak van digitale ontwikkeling lanceerden het Rijksarchief/CegeSoma en de Koninklijke Bibliotheek in maart 2015 het MADDLAIN- onderzoeksproject. De bedoeling? Gefundeerd inzicht verwerven in de digitale noden en gebruiken van hun publiek. Naar aanleiding van de eerste resultaten van het onderzoek werd op 22 februari 2017 de studiedag ‘Inside the User’s Mind’ georganiseerd. De presentaties van deze studiedag zijn via deze link beschikbaar.
Advocaat, internationalisering, justitieassistent, bemiddeling, normen, onpartijdigheid, recidive, re-integratie, transparantie, witte mars, … Aan de hand van deze en vele andere begrippen verkent dit boek, dat tot stand kwam in het kader van de Interuniversitaire Attractiepool (IUAP) ‘Justice and Populations’, de geheimen van justitie en gerecht. Maar Het verhaal van justitie beperkt zich niet tot de klassieke strafrechtelijke invalshoek. We zijn allemaal betrokken bij de wereld van justitie, hetzij als toeschouwer, hetzij als actor.
In de loop van en kort na de Tweede Wereldoorlog werden in België kinderen geboren uit relaties van Belgische vrouwen met Duitse militairen. Wie waren deze ouders ? Hoe ontmoetten ze elkaar ? Een nieuw boek van Gerlinda Swillen, als onderzoeker verbonden aan het CegeSoma én zelf een “oorlogskind”, bestudeert deze relaties en hun gevolgen.
Het Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, uitgegeven door het CegeSoma, is het belangrijkste wetenschappelijke tijdschrift voor Belgische hedendaagse geschiedenis. Ook de zes bijdragen in het nieuwe dubbelnummer (3-4) spitsen zich weer toe op vernieuwend onderzoek: de magistratuur en het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog, de band tussen vruchtbaarheid en economische ontwikkeling in Wallonië (18de - 20ste eeuw), …
Zogeheten archiefbeelden zijn volledig doorgedrongen tot onze visuele cultuur, via cinema en televisie, de pers, museografie of schoolboeken. Het archiveren van het fotografisch of cinematografisch beeld is echter niet vanzelfsprekend. Wat maakt een beeld tot archiefdocument? Waarom is dit niet het geval voor alle beelden? In dit boek van CegeSoma-onderzoekster Julie Maeck en Matthias Steinle worden de processen geïdentificeerd die bijdragen tot het verlenen van deze archiefstatus aan het beeld.
Op 21 december 2016 is in het Belgisch Staatsblad een ministerieel besluit verschenen over de technische voorschriften en normen waaraan archieflokalen van de overheden en openbare instellingen opgesomd in art. 2 § 2, moeten voldoen. Voor het Rijksarchief is de publicatie van dit ministerieel besluit een nieuwe, belangrijke stap in de richting van een sluitend reglementair kader, dat tot doel heeft overheden tot een rationeel archiefbeleid aan te zetten en de duurzame bewaring van maatschappelijk relevante overheidsinformatie te waarborgen.
In november 2016 verscheen het nieuwe boek van CegeSoma-collega Nico Wouters: Mayoral Collaboration under Nazi Occupation in Belgium, the Netherlands and France, 1938-46. De Engelstalige publicatie vergelijkt de rol van burgemeesters onder de bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog in België, Nederland en Frankrijk (Nord en Pas-de-Calais). In juni 2017 wordt het boek officieel voorgesteld tijdens een internationaal congres in Canterbury.
Onlangs werden niet minder dan 20.000 beelden van het internationaal persagentschap Sipho ontdekt. Ze zullen het Sipho-archief, bewaard in het CegeSoma, vervoegen. Hierin zitten reeds 175.000 afbeeldingen met betrekking tot Belgisch en buitenlands nieuws uit de periode 1930-1944.
Donderdag 15 december 2016, om 18.30u, stellen historici Mélanie Bost en Alain Colignon hun nieuwe boek ‘Wallonië tijdens de Groote Oorlog’ voor in het Mons Memorial Museum in Bergen. Het Rijksarchief te Bergen en het CegeSoma zijn co-organisator. Het boek La Wallonie dans la Grande Guerre toont aan de hand van origineel en kwalitatief hoogstaand fotografisch erfgoed hoe het leven eruit zag in Wallonië tijdens WO I.
In 1934 schonk de Nederlandse regering honderden kaarten en plattegronden aan ons land. De collectie bestond vooral uit de plannen van de fortificaties van Zuid-Nederlandse steden, van de 17de eeuw tot de eerste helft van de 19de eeuw. Een 700-tal kaarten uit deze collectie zijn nu toegevoegd aan www.cartesius.be en dus online te bekijken.
In de reeks fotoboeken Villes en guerre zijn twee nieuwe werken verschenen: Bruxelles ville occupée (Brussel, bezette stad) en La Wallonie dans la Grande Guerre (Wallonië tijdens de Groote Oorlog). De twee rijk geïllustreerde boeken geven een zeer levendige impressie van de Eerste Wereldoorlog.
Wat betekent het om vandaag militaire geschiedenis te bestuderen? En waarom is dit belangrijk voor een casus zoals de Staat België, die lange tijd neutraal was en slechts een beperkte militaire slagkracht had? Twee jonge historici bewijzen, als gastredacteurs van het nieuwe BTNG-themanummer, dat (Belgische) militaire geschiedenis springlevend is en veel meer is dan de geschiedenis van veldslagen.
Op woensdag 16 november 2016 geeft het CegeSoma om 14.30u het woord aan Luis Angel Bernardo y Garcia, verbonden aan het Algemeen Rijksarchief. Hij geeft een lezing over de rol van de Belgische Staat in de economische heropleving van het naoorlogse België en in het bijzonder over het voedselbeleid (Le ventre des Belges. Grandeur et misères d'un petit État nourricier en temps d'Occupation et de sortie de guerre).
Nog tot 2 april 2017 kan je in Gent de tentoonstelling 'Oorlog in korte broek, 14-18' bezoeken. Voor deze tentoonstelling bundelden het CegeSoma (Rijksarchief OD4) en de Historische Huizen Gent hun deskundigheid. De tentoonstelling laat de bezoeker zien dat de Groote Oorlog niet alleen een zaak van soldaten was. Ook de allerjongsten raakten erbij betrokken. Met behulp van een viertalige audiogids word je ondergedompeld in de leefwereld van zeven jongens en meisjes in bezet België, Rusland, Duitsland, Frankrijk, Engeland, het Ottomaanse Rijk en Australië.
Het Rijksarchief is zich ervan bewust dat de instelling een belangrijke rol vervult inzake de toegang tot informatie en archieven. Reeds vele jaren werden aanzienlijke inspanningen geleverd om alle gebruikers een kwaliteitsvolle dienstverlening te bieden. Als gevolg van de daling van het budget en de inkrimping van het personeelsbestand en door de gewijzigde noden van het publiek, zal het Rijksarchief zich de komende maanden evenwel genoodzaakt zien om die dienstverlening op een andere manier in te vullen. De heroriëntatie zal de komende weken worden voorbereid. Verschillende opties liggen nog open, maar het is reeds duidelijk dat er gevolgen zullen zijn voor de openingstijden van de studiezalen. We informeren u zo snel mogelijk over de beslissingen die in dat verband zullen genomen worden.
Karel Velle
Algemeen Rijksarchivaris
Op 14 oktober 2016 geeft CegeSoma opnieuw het woord aan talentvolle jonge historici. We vroegen een aantal in 2015 afgestudeerde jongeren om hun scripties te komen voorstellen. Deze behandelen beide wereldoorlogen en hun nasleep. Op het menu: een reeks debatten met deelname van deskundigen inzake de behandelde onderwerpen, aandacht voor archieven die veelbelovend onderzoek mogelijk maken, een analyse van de thesisonderwerpen in de nieuwste geschiedenis van België van de afgelopen tien jaar.
U bent nieuwsgierig naar de geschiedenis van uw huis of van ander privévastgoed? In september 2016 verscheen een boek van Laurence Druez, werkleidster bij het Rijksarchief te Luik, dat onderzoekers die de geschiedenis van een woning willen achterhalen wegwijs maakt in de talloze bronnen die in dit verband worden bewaard, onder meer bij het Rijksarchief.
De website van het Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis – hét referentietijdschrift voor Belgische hedendaagse geschiedenis, uitgegeven door het CegeSoma – is volledig vernieuwd. Via de nieuwe zoekfuncties kan je online honderden artikels en recensies over de meest diverse thema’s opzoeken. Binnen de BTNG-bijdragen die vanaf 2012 verschenen, kan je zelfs op trefwoord zoeken. Tijdschrift en website zijn onmisbare werkinstrumenten voor wie, in België en het buitenland, interesse heeft voor de academische historiografie en het maatschappelijk debat over de hedendaagse geschiedenis van België. Klik hier om naar de nieuwe BTNG-website te gaan.
Het Rijksarchief bewaart meer dan 315 kilometer archief. Jaarlijks komt daar, na selectie, meer dan 10 km bij. Hoe begin je te zoeken in die onvoorstelbare berg informatie? Hét werkinstrument om je op weg te helpen is de zoekwebsite http://search.arch.be. In deze instructievideo krijg je, na een korte voorstelling van het Rijksarchief, heel concrete tips over hoe je het maximale uit de zoekrobotten van het Rijksarchief kan halen.
Klik hier om de instructievideo te bekijken via YouTube
Science Connection, het magazine van het Federaal Wetenschapsbeleid, heeft zopas nr. 51 (juni-juli 2016) uitgebracht met allerhande nieuws over en van de 10 federale wetenschappelijke instellingen. Op blz. 4 vindt u een artikel over het gevangenisarchief dat in het Rijksarchief kan worden geraadpleegd. De inventarissen van de gevangenissen van Charleroi, Bergen, Verviers, Hoei, Dinant, enz. zijn te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief .
Klik hier om Science Connection nr. 51 (juni-juli 2016) gratis te downloaden
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden in bezet België en Duitsland kinderen geboren uit seksuele verhoudingen tussen Belgische vrouwen en Duitse mannen. Zonder de oorlog zouden hun verwekkers elkaar niet hebben ontmoet. Op woensdag 20 april 2016 verwelkomt het CegeSoma Gerlinda Swillen voor een conferentie over wat zowel het onderwerp van haar doctoraal proefschrift is als een persoonlijke geschiedenis.
België beschikt over een unieke reeks registers met bevolkingsstatistieken over de periode 1841-1976. Nergens in Europa zijn er zulke oude, gedetailleerde bevolkingscijfers beschikbaar. In 2001 kwamen de registers in het Rijksarchief terecht. Ze werden integraal gedigitaliseerd, ontsloten via een databank en zopas online gezet.
Het Algemeen Rijksarchief heeft een repertorium heruitgegeven dat een overzicht biedt van alle parochies van de Oostenrijkse Nederlanden, de prinsdommen Luik en Stavelot-Malmédy, en het hertogdom Bouillon in 1787.
Op woensdag 27 januari 2016 bracht de Staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid een bezoek aan het CegeSoma (Studiecentrum Oorlog en Maatschappij), sinds 1 januari 2016 een operationele directie van het Rijksarchief. Staatsecretaris Elke Sleurs kwam toelichting geven over de positieve aspecten van deze integratie.
BERICHT AAN DE BEZOEKERS EN PARTNERS VAN HET CEGESOMA EN HET RIJKSARCHIEF
Vanaf 1 januari 2016 wordt het CegeSoma (onder de nieuwe naam Studiecentrum Oorlog en Maatschappij) geïntegreerd in het Rijksarchief. Het CegeSoma vormt vanaf die datum de vierde Operationele Directie (OD4) van het Rijksarchief.
De opdrachten van OD4 / CegeSoma veranderen niet.
Voor de onderzoeker of de bezoeker van het CegeSoma heeft de integratie voorlopig geen gevolgen. Zowel de leeszaalwerking (het leeszaalreglement, het tarief, de openingsuren) als de online dienstverlening (websites, zoeksystemen) blijven vooralsnog ongewijzigd. Begin 2016 zullen maatregelen worden uitgewerkt en uitgevoerd om de dienstverlening in alle operationele directies van het Rijksarchief te uniformeren. U zal hierover tijdig worden geïnformeerd.
Ook voor de partners van CegeSoma en het Rijksarchief blijft, enkele praktische zaken niet te na gesproken, alles bij het oude.
U kan alle informatie verder op de voet volgen via de gebruikelijke informatiekanalen: nieuwsbrieven, websites en facebook-pagina’s.
Karel Velle, Algemeen Rijksarchivaris
Rudi Van Doorslaer, huidig directeur CegeSoma
18 december 2015
Van 2014 tot 2019 wordt de 75ste verjaardag van de Tweede Wereldoorlog herdacht, maar ondanks de groeiende belangstelling heeft België geen museum dat een stand van zaken biedt van WO II-onderzoek en ook een overzicht van archief en documentatie ter zake ontbreekt. Het BRAIN-project BELVIRMUS-WW2 wil deze leemte opvullen door een virtueel museum uit te bouwen over de Tweede Wereldoorlog in België, met in eerste instantie een focus op collaboratie en repressie. Projectmedewerkster Margot Brulard licht de plannen verder toe.
Bekijk het filmpje met Margot
Lees meer over het BELVIRMUS-project
* Toevoeging van nieuwe gemeenten, aktetypen of jaren voor alle provincies.
* Verbetering van fouten in de beschrijvingen + toevoegen van ontbrekende pagina’s.
* Terbeschikkingstelling van de jaren 1914 en 1915.
Enkele steden/gemeenten die ofwel volledig nieuw beschikbaar zijn of waar er nieuwe aktetypen of jaren bij komen:
* Vlaanderen: Boutersem, Erembodegem, Hamme, Kemmel, Lochristi, Mechelen, Moelingen,Tollembeek, Waregem, Zelzate,…
* Brussel: Brussel, Etterbeek, Schaarbeek, Watermaal-Bosvoorde,…
* Wallonië : Ath, Cheratte, Froidmont, Izier, Landenne, Luik, Namen, Neufvilles, Ramelot, Tubeke,…
Veel succes met de opzoekingen in http://search.arch.be!
Een zucht van opluchting bij de medewerkers van het Algemeen Rijksarchief 2 – depot J. Cuvelier (hierna ARA 2) nu de “operatie Pasteurstraat” is afgerond. De tweede fase van de verhuisoperatie ‘dossiers oorlogsschade WO II’ werd opgestart in 2012, nadat de eerste fase halverwege 2009 werd stopgezet bij gebrek aan middelen bij de betrokken overheidsinstelling. Om de vernietiging van deze waardevolle dossiers te voorkomen, greep het team van ARA 2 in.
Huizenonderzoek wint almaar aan populariteit, niet alleen bij architectuurhistorici, ook bij wie een sterke band heeft met zijn of haar eigen woning. Wie dit onderzoeksterrein wil verkennen, kan terecht bij het Rijksarchief, dat hierover talloze bronnen bewaart. Opzoekingen in dit soort bronnenmateriaal vergen evenwel een flinke dosis geduld. Hierbij een korte leidraad...
De medewerkers van het project SATURN hebben al bijna 9 km archief van de FOD Financiën laten vernietigen of overbrengen naar verschillende rijksarchieven. De eerste inventarissen, waaronder enkele toegangen op de archieven van de hypotheekkantoren, zijn gepubliceerd. Benieuwd wat u in hypotheekarchief kan terugvinden en hoe u ermee aan de slag kan?
De projectmedewerkers van SATURN – de ‘archiefploegen Financiën’ – hebben al bijna 9 km archief van de FOD Financiën laten vernietigen of overbrengen naar verschillende rijksarchieven. De eerste inventarissen, waaronder enkele toegangen op de archieven van de hypotheekkantoren, zijn gepubliceerd. Benieuwd wat u in hypotheekarchief kan terugvinden en hoe u ermee aan de slag kan? We geven u enkele onderzoektips. Om naast de specifieke inventarissen ook een algemeen overzicht te kunnen bieden van het archief van de centrale diensten van de FOD Financiën, wordt sinds april 2015 aan een archiefgids, getiteld MONETA, gewerkt.
MONETA: een archiefgids over de archieven van de FOD Financiën
SATURN: onderzoektips voor hypotheekarchief
Het Rijksarchief verwerft de laatste jaren meer en meer parochiearchieven. De regionale verschillen in frequentie en omvang van kerkelijke aanwinsten zijn aanzienlijk, maar het fenomeen is in heel België merkbaar. In samenspraak met de bisdommen, en met de hulp van vele vrijwilligers, werkt het Rijksarchief mee aan lange termijn oplossingen. Een blik op het bisdom Gent leert dat dit tot mooie resultaten kan leiden.
Het Rijksarchief bewaart vele honderden meters procesdossiers, verspreid over zijn verschillende vestigingen in België. Ontsluiting en valorisatie van dit interessante bronnenmateriaal heeft sinds kort een nieuwe adem gevonden, die wordt toegelicht in het laatste nummer van Science Connection (p. 28 t/m 30). En ook de Bibliografie van de Geschiedenis van België, sinds 2012 gerealiseerd binnen het Rijksarchief, komt aan bod, op p. 20 t/m 23.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd grote schade aangericht aan privébezittingen, waarvoor nadien schadevergoeding kon worden aangevraagd. Het Rijksarchief bewaart honderdduizenden van dergelijke ‘oorlogsschadedossiers'. De dossiers bevatten een schat aan unieke en gediversifieerde informatie, die ongetwijfeld talrijke onderzoekers – zowel vakspecialisten als het grote publiek – van waarde kan zijn.
Op 27 januari 2014 trad het Koninklijk besluit in werking dat een wijziging inhoudt van de regels rond raadpleging van de bevolkings- en vreemdelingenregisters.
Wat verandert er voor u als lezer/klant/partner van het Rijksarchief?
Het CegeSoma werd in 1967 opgericht in de schoot van het Algemeen Rijksarchief, maar fungeerde jarenlang als autonoom studie- en documentatiecentrum. Op 1 januari 2016 werd het centrum onder zijn nieuwe naam “Studiecentrum Oorlog en Maatschappij” definitief geïntegreerd in het Rijksarchief.
Op 13 december 1967 wordt het Navorsings- en Studiecentrum voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog (NCWOII) opgericht om "alle nodige maatregelen te treffen voor het inventariseren, bewaren en excerperen van de documenten of archiefstukken welke betrekking hebben op de tweede wereldoorlog, zijn voorgeschiedenis en zijn gevolgen" (Belgisch Staatsblad, 10 februari 1968, nr. 29, p. 1259-1260/61). Het NCWOII wordt oorspronkelijk opgericht bij het Algemeen Rijksarchief en staat onder de voogdij van het ministerie van Nationale Opvoeding.
In 1969 gaat een ploeg van zes onderzoekers van start en legt de basis voor een reeks pioniersstudies over de Tweede Wereldoorlog. In 1971 publiceert José Gotovitch in samenwerking met Jules Gérard-Libois het referentiewerk “L'an 40”. Van bij het begin maakt het NCWOII deel uit van het Internationaal Comité voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.
Parallel met het onderzoek legt het Centrum zich toe op het verzamelen van belangrijke archieffondsen uit de jaren 1939-1945 en de uitbouw van een rijke bibliotheek, die haar collectiedomein geleidelijk uitbreidt. De fototheek van het CEGESOMA was, wat de Tweede Wereldoorlog betreft, van bij het begin één van de rijkste in Europa. De jongste jaren kende de fototheek een flinke uitbreiding. De digitalisering van de collectie, die in de jaren 1990 begon, kwam in een versnelling terecht na 2000.
Om de banden met het academisch milieu te versterken, organiseert het Centrum sinds de jaren 1980 maandelijkse seminaries en vanaf 1990 internationale colloquia. Het Centrum werkt meer en meer eigen onderzoeksprojecten uit.
Het Soma was van 1993 tot 2004 gevestigd in het Résidence Palace. Op 10 januari 1997 verandert het NCWOII zijn naam in Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij (CEGESOMA). Het perspectief verruimt dan tot de geschiedenis van de twintigste eeuw.
In 2000 wordt het Soma samen met het Rijksarchief en de Koninklijke Bibliotheek verbonden aan de “Documentatiepool” van het Federaal Wetenschapsbeleid. Zoals bepaald in de betrokken regelgeving wordt de Algemeen Rijksarchivaris dan ook lid van de Wetenschappelijke Commissie en het Beheerscomité van het Soma.
Op 1 januari 2016 wordt het centrum onder zijn nieuwe naam “Studiecentrum Oorlog en Maatschappij” als vierde operationele directie geïntegreerd (OD4) in het Rijksarchief.
1356 strekkende meter papieren archief, 165 steekkaartenbakken en 4675 microfilms uit de periode 1914-2000 vormen de archiefcollectie van het CegeSoma. De collectie bestaat uit archief van privépersonen, van private organisaties, van organen en individuen betrokken bij de collaboratie, van verzetslui en verzetsorganisaties, van officiële instellingen en diensten die functioneerden tussen 1939 en 1946 en uit microfilms en fotokopieën van archief over België uit buitenlandse depots. Enkele archieven zijn digitaal beschikbaar.
De collectie heeft een archivistische ordening: ze is verdeeld in 17 groepen van gelijkaardige archiefvormers :
- Archieven en documenten van geallieerde overheden in en bevoegd voor België tijdens de bevrijding en in de onmiddellijke naoorlogse periode, en van geallieerde legers
- Archieven en documenten van officiële instellingen en organisaties (exclusief de instellingen functionerend te Londen in 1940-44)
- Archieven en documenten van politieke partijen, bewegingen en groepen
- Organisaties van algemeen nut, private verenigingen en Vaderlandslievende Verenigingen
- Archieven en documenten van vakbewegingen
- Archieven en documenten van het Belgisch leger (exclusief Groot-Brittannië)
- Archieven en documenten van en over jeugdbewegingen
- Archieven en documenten van militaire collaboratieformaties
- Archieven en documenten van en betreffende de krijgsgevangenschap
- Archieven en documenten van en over Belgische instellingen en Belgen in Groot-Brittannië en in Frankrijk
- Archieven en documenten van de Duitse bezettende overheid en civiele instellingen en betreffende de Wehrmacht
- Archieven en documenten van en over Belgische verzetsbewegingen
- Archieven en documenten van en over inlichtings- en actiediensten
- Archieven en documenten van en over Belgische ondernemingen en financiële instellingen, hoofdzakelijk tijdens de bezetting
- Documentencollecties, onderzoeksfondsen en enquêtes
- Buitenlandse archiefreeksen en -documenten m.b.t. België en over die landen zelf (behalve Duitsland) en archieven van internationale organisaties en internationale rechtbanken
- Persoonsarchieven
De bestanden laten onderzoek toe over heel verschillende thema's, in de eerste plaats over de Tweede Wereldoorlog: de Duitse bezettingspolitiek, het verzet, de collaboratie, het beleid van de Belgische overheden, de Jodenvervolging, de Londense regering. Ook voor de naoorlogse periode is onderzoek over een brede waaier van onderwerpen mogelijk. In de eerste plaats over oorlogsgerelateerde fenomenen: bevrijding, repressie, naoorlogse politiek, terugkeer uit Duitsland, verwerking van de oorlog in de media. Over maatschappelijk-politieke vraagstukken zoals extreemrechts, mensenrechten, de vredesbeweging en derdewereldproblematiek kan de onderzoeker eveneens materiaal vinden.
Drie types archiefcollecties hebben een apart karakter. Rond bepaalde thema's werden documentaire bestanden aangelegd, vaak met een onderzoeksfinaliteit. Voorbeelden zijn de door het Centrum uitgevoerde enquêtes “Geestelijken tijdens WO I” en de verplichte tewerkstelling, en de collecties die aan de basis liggen van de BRT- en RTBF- uitzendingen over de Tweede Wereldoorlog.
De microfilms van buitenlands archief hebben geen Belgische maar buitenlandse archiefvormers en betreffen België. Voorbeelden zijn de 'German Records Microfilmed at Alexandria', Duitse documenten over België na 1945 gemicrofilmd in de USA.
In meer dan 2700 dagboeken en manuscripten vertellen mensen en personaliteiten hun ervaringen met de Tweede Wereldoorlog (vlucht, achttiendaagse veldtocht, krijgsgevangenschap, dagelijks leven, collaboratie, verzet, deportatie en bevrijding), mar ook met de Eerste Wereldoorlog, de (de)kolonisatie enz.
Beeld en geluid
De fototheek: Het grootste deel van de fotocollectie komt van het persagentschap SIPHO dat actief was in België tussen 1930 en 1944. De directeur ervan werd in 1946 veroordeeld voor collaboratie. In het kader van die veroordeling werden de foto’s in beslag genomen en in 1970 overgedragen aan het CegeSoma. Deze belangrijke collectie (300.000 stuks), die betrekking heeft op België en het buitenland, werd regelmatig verrijkt met nieuwe aanwinsten zoals de foto's van Otto Kropf (dagelijks leven in het bezette België), van Raphaël Algoet (over de bevrijding van de kampen in 1945), van André Cauvin (over Congo) en foto's uit privébestanden die voornamelijk betrekking hebben op de Grote Oorlog en de Tweede Wereldoorlog, evenals op de Belgische kolonisatie en de jaren 1950. Sinds 1998 wordt de fotoverzameling systematisch gedigitaliseerd. Meer dan 300.000 foto's zijn geïnventariseerd en gescand en kunnen via de online catalogus bekeken worden.
De affiches: Sinds zijn oprichting in 1969 heeft het CegeSoma een belangrijke affichecollectie opgebouwd, waarvan een groot deel met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog. Ze bevat aanplakbiljetten uitgaande van de Belgische administratie en documenten in het kader van de Duitse en de geallieerde (Britse en Canadese) propaganda. Maar eveneens andere thema's komen aan bod: communistische propaganda, cinema, koloniale propaganda, de jaren dertig, Rexisme, pacifisme, de Koude Oorlog en de Europese eenmaking. Ook een deel van de collectie van de beroemde tekenaar Wilchar uit de jaren dertig en veertig maakt deel uit van ons affichebestand. Op dit ogenblik telt onze collectie bijna 3.000 affiches. De affiches worden systematisch gescand en in onze beeldbank (Pallas) ingevoerd. De affiches raadplegen
De videotheek: De videotheek van het CegeSoma bestaat uit ongeveer 600 videobanden. Ze komen in hoofdzaak van de documentaires van de VRT en de RTBF over de Tweede Wereldoorlog (uitzendingen van Maurice De Wilde over de vooroorlogse periode en de bezetting, de reeksen over het verzet en het dagelijks leven, de reeks Jours de Guerre enz.). De collectie wordt thematisch verbreed met onder meer de hele reeks 'Inédits' van de RTBF. De collectie bevat tevens een groot aantal DVD's. De video's raadplegen
De geluidsarchieven: Deze collectie omvat 4.500 langspeelplaten van Zender Brussel en Radio Bruxelles, die tijdens de bezetting het radio-monopolie hadden. Een ander deel is afkomstig van de Belgische radio uit Londen en New York. Het CEGESOMA bewaart een origineel en een kopie op cassette (resultaat van een samenwerking met de VRT). Op basis van dit materiaal werden twee geluidsdocumenten samengesteld in samenwerking met de BRT en het Gemeentekrediet : België beeft en… buigt (over het vooroorlogse België) en België bezet en bevrijd (over de bezetting en de bevrijding). De geluidsarchieven raadplegen
De interviews: Het CegeSoma beheert een imposante en gevarieerde collectie interviews. De eerste dateren van de vroege jaren zeventig. De collectie omvat:
- 1.800 opnames van interviews met verzetslui, collaborateurs en andere getuigen van de Tweede Wereldoorlog, afgenomen door onderzoekers van het Centrum (volledig gedigitaliseerd);
- 700 interviews afgenomen door journalisten van RTBF (voor de reeks Jours de Guerre);
- de interviews afgenomen door de ploeg van Maurice De Wilde (VRT) voor zijn tv-uitzendingen over collaboratie, repressie en verzet;
- 1.200 gesprekken over het dagelijks leven in België tijdens de besetting, opgenomen van 1984 tot 1998 voor een enquête onder leiding van professor Jacques Lory (UCL).
De interviews afgenomen door onderzoekers van het Cegesoma raadplegen
Bibliotheek
De bibliotheek bestaat uit ruim 90.000 boeken en brochures, meer dan 4.000 titels van periodieken en kranten en een grote collectie persknipsels. Het collectieprofiel was aanvankelijk toegespitst op de Tweede Wereldoorlog. De bibliotheek van de Informatiedienst van de regering in Londen en de collaboratiepers die door het gerecht na de Tweede Wereldoorlog in beslag werden genomen, vormen de basis van de collectie. De lacune die bij de start in 1969 bestond, wordt geleidelijk weggewerkt, vooral met giften. Tegelijk kocht de bibliotheek systematisch de nieuw verschenen publicaties over België en de Tweede Wereldoorlog aan.
Vanaf de jaren 1990 werd het collectiedomein chronologisch en thematisch verbreed. De bibliotheek verwerft publicaties over de mondiale politieke en culturele geschiedenis tijdens de korte twintigste eeuw : van de Eerste Wereldoorlog tot de jaren 1970. Binnen dit brede veld ligt het accent op conflictgebonden thema's met actualiteitswaarde zoals: nationalisme, etniciteit, racisme, migratie, communisme, extreem-rechts, kolonisatie/dekolonisatie en volkerenmoord.
De bibliotheekcatalogus van het CegeSoma is raadpleegbaar via Pallas.
Verantwoordelijke CegeSoma: Nico Wouters.
Algemene Diensten
Communicatie, gebouw en vzw De Vrienden van het SOMA: Isabelle Ponteville.
Secretariaat : Karima Richa, Lutgart Van Daele.
ICT : Steven Langenaken, Maurice Engelaer.
Onderhoud : Léo Baudelet, Fouzia Mahi, Abdennasser Sari.
Academische activiteiten en Publieksgeschiedenis
Hoofd afdeling Academische activiteiten: Nico Wouters.
Hoofd afdeling Publieksgeschiedenis: Chantal Kesteloot.
Conferenties, projecten en colloquia: Chantal Kesteloot, Nico Wouters, Dirk Luyten.
Redactie publicaties: Alain Colignon, Lieven Saerens.
Wetenschappelijke projectmedewerkers: Margot Brulard, Tamar Cachet, Anne Chardonnens, Charlotte Hauwaert, Jill Hungenaert, Julie Maeck, Vincent Scheltiens, Sophie Soukias, Veerle Vanden Daelen, Karla Vanraepenbusch, Florent Verfaillie, Jan Julia Zurné.
Documentatie en Digitalisering
Hoofd afdeling Documentatie: Fabrice Maerten.
Hoofd afdeling Digitalisering: Florence Gillet.
Assistent afdeling Documentatie: Margaux Roberti-Lintermans.
Correspondentie en informatieverstrekking: Alain Colignon, Lieven Saerens, Dirk Martin.
Archief: Anne Bernard, Gerd De Coster, Lieven Saerens.
Bibliotheek: Alain Colignon, Hilde Keppens, Kathleen Vandenberghe, Mania Kozyreff
Images et sons: Florence Gillet, Isabelle Sampieri, Anne Bernard.
Leeszaal: Somaya Bounekoub, Gerd De Coster, Hilde Keppens, Abdennasser Sari, Kathleen Vandenberghe.
Belgradodepot: Kathleen Vandenberghe, Abdennasser Sari.
Digitalisering: Florence Gillet, Gerd De Coster, Dirk Luyten, Lieselot Cornelis, Moussa Lasouad, Nicole Meganck, Isabelle Sampieri.
Het CegeSoma is in Anderlecht gelegen, vlakbij de Zuidlaan, op vijf minuten (te voet) van het internationale treinstation Brussel-Zuid. Het CegeSoma deelt zijn leeszaal met de Dienst Archief Oorlogsslachtoffers.
Te voet
Neem de uitgang Zuidertoren/Tour du Midi, volg de straat die links van de toren loopt, kruis de boulevard en het Bara-plein. Neem daarna de eerste straat rechts: Zelfbestuurstraat/Rue de l'Autonomie. Het CegeSoma bevindt zich op het einde van deze straat aan uw linkerkant: Luchtvaartsquare/Square de l'Aviation, op het nr. 29.
Openbaar vervoer
- Zuidstation: lijnen 3, 4, 51, 81, 82, 83
- Station Lemmonnier: lijnen 3, 4, 51, 81, 82, 83 (Zuidlaan en Poincarélaan oversteken)
Auto
Parkeren op de Zuidlaan is mogelijk, maar de plaatsen zijn beperkt en parkeren is niet zonder risico.
Toegang voor personen met beperkte mobiliteit (PBM)
Het Rijksarchief verbindt zich ertoe de toegang tot al zijn leeszalen en andere openbare ruimtes te garanderen voor alle gebruikers. In dit kader werden de voorbije jaren reeds aanpassingen aan de gebouwen uitgevoerd zoals aangepaste toiletten voor personen met beperkte mobiliteit, de beschikbaarheid van oprijplaten voor rolstoelen, etc. Hebt u concrete vragen rond de toegang tot het CegeSoma? Contacteer ons via telefoon op 087 55 43 77 of via e-mail.