Vanaf 5 oktober 2022 draait in de bioscoopzalen de documentaire “Nelly & Nadine”, het verhaal van de ontmoeting tussen twee verzetsvrouwen in het concentratiekamp van Ravensbrück in Duitsland. Het Rijksarchief bewaart talrijke documenten over vrouwen die tijdens WO II naar dit kamp werden gedeporteerd. Onder hen ook Nelly en Nadine.
Nelly Mousset-Vos werd in 1906 geboren in Brussel. In de jaren 1930 en 1940 toerde ze door Europa als zangeres. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zette ze zich in voor verschillende ontsnappingsnetwerken. In 1943 werd ze aangehouden en gedeporteerd naar Ravensbrück, op 80 km van Berlijn. In 1944, op de vooravond van Kerstmis, ontmoet ze daar Nadine. En de twee vrouwen worden verliefd. Hun geluk is van korte duur want in maart 1945 wordt Nelly naar het concentratiekamp van Mauthausen overgebracht.
De herinnering aan hun liefde is het enige dat hen in staat stelt de oorlog te overleven.
Na de oorlog vinden de twee vrouwen elkaar terug in Brussel en ze verhuizen naar Venezuela, waar hun relatie beter kan gedijen. Ze blijven er bijna twintig jaar, alvorens naar België terug te keren.
Mouchka Stassart (1923-2013), een Belgische verzetsstrijdster van het netwerk Komeet, was in 1944 ook in Ravensbrück. Ze vertelt over de ontmoeting aan Claire Pahaut: historica, gepensioneerde docente en vrijwilligster bij het Rijksarchief.
“Tijdens de Kerstnacht van 1944 begon Nelly Mousset voor haar medegevangenen in Ravensbrück kerstliederen te zingen. Een iel stemmetje vroeg vanuit één van de barakken om Madame Butterfly te zingen (nvdr: de Italiaanse opera van Puccini). Het stemmetje was van Nadine Hwang, van wie de vader diplomatiek vertegenwoordiger van China was in Frankrijk”, aldus Claire Pahaut.
Al 15 jaar lang zet historica Claire Pahaut zich in om het leven van de vrouwen in het concentratiekamp van Ravensbrück te reconstrueren. Ze heeft een omvangrijke databank aangelegd die binnenkort beschikbaar zal zijn via de online zoekomgeving van het Rijksarchief. Binnen enkele weken stelt Claire Pahaut haar langverwachte boek Ces Dames de Ravensbrück voor, de neerslag van haar ontmoetingen met talrijke Belgische oorlogsgedeporteerden en van haar onderzoek.
In 1939 liet Himmler het concentratiekamp van Ravensbrück bouwen, het enige kamp waar enkel vrouwen werden opgesloten.
“Waren de levensomstandigheden er net zo afschuwelijk als in de kampen voor mannen?” vroeg een journalist van Le Soir in 1959 aan Nina Erauw (1917-2008), ook een overlevende van Ravensbrück waarvoor Claire Pahaut de memoires schreef.
Ondanks de hel die deze vrouwen doormaakten, stelt Claire Pahaut het volgende vast: “Op de wanden van de monumenten in de gemeenten staan de namen van mannen. Men vindt er geen – of zeer weinig – vrouwennamen”…
Het archief
Het Rijksarchief bewaart talrijke documenten over Belgische vrouwen die werden gedeporteerd naar het kamp van Ravensbrück, waaronder Nelly Mousset-Vos, Nadine Hwang, Mouchka Stassart, Nina Erauw en vele anderen.
Bij het Rijksarchief is het de Dienst Archief Oorlogsslachtoffers die ongeveer 11 kilometer oorlogsarchief beheert over de geschiedenis van het verzet, de deportaties en de vervolgingen. In deze bestanden zit eveneens het dossier van Nelly Mousset-Vos. Ook in het CegeSoma worden documenten over Ravensbrück bewaard.
Het Algemeen Rijksarchief bezit een digitale kopie van het archief van Bad Arolsen, waarin duizenden documenten zitten over de slachtoffers van het naziregime, waaronder Nelly Mousset-Vos. Dit archief kan ook online worden geraadpleegd.
Het individuele ‘vreemdelingendossier’ van Nadine Hwang, die vanaf 1 april 1947 enkele maanden in Etterbeek verbleef, kan worden geraadpleegd in het Algemeen Rijksarchief, waar de archieven van de “Vreemdelingenpolitie” worden bewaard.
Ontdek meer
