Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Op ontdekking doorheen het culturele landschap van de Duitstalige Gemeenschap

Texte petit  Texte normal  Texte grand
14/04/2022 - Onderzoek - Inventarisatie - Publicaties - Rijksarchief te Eupen

Om de cultuur van de Duitstalige Belgen tijdens de tweede helft van de 20ste eeuw te kunnen begrijpen, is het archief van het cultuuragentschap een must. Maak kennis met twee administraties die sinds de jaren 1960 het cultureel leven van de Duitstalige Gemeenschap mee vorm hebben gegeven.  

Enerzijds is er de Cultuurdienst (“Kulturamt”) die ressorteerde onder het nationaal ministerie van Cultuur en die vanaf 1965 instond voor het beheer van het budget voor de Duitse cultuur in België. De bevoegdheden van deze dienst werden geleidelijk uitgebreid. In eerste instantie verleende de dienst subsidies aan onderwijsinstellingen. Hij verschafte tevens advies en oefende controle uit op het gebruik van de subsidies. Vervolgens verkreeg de dienst ook de bevoegdheid over bibliotheken, instellingen voor volwassenenonderwijs, jeugdverenigingen, muziekgezelschappen en initiatieven op het vlak van kunst en cultuur.  

Anderzijds is er de Cultuurinspectie (“Inspektion”). In 1983 nam deze Inspectie de taken over van de Cultuurdienst. Ze had een dubbel belang. De Inspectie speelde een doorslaggevende rol in de oprichting van het latere ministerie van de Duitstalige Gemeenschap. Daarnaast oefende ze controle uit op het gebruik van subsidies en was ze het contactpunt voor alle culturele actoren.   

De eerste en belangrijkste medewerker van deze administratie was Firmin Pauquet, leerkracht in Kelmis. Bijna dertig jaar lang drukte hij zijn stempel op deze administratie en bepaalde hij dus mee het culturele leven van het Duitstalig grondgebied van België.  

Het archief

Het belang van dit archief, bewaard in het Rijksarchief Eupen, bestaat erin dat het een beknopt helikopterzicht biedt over het cultureel leven van de Duitstalige Belgen. Tegelijk werpt het een interessant licht op de politieke en bestuurlijke dimensie van de oostelijke regio van het land, die mee is geëvolueerd met de opeenvolgende staatshervormingen.  

De documenten over de politieke en administratieve structuur van de Cultuurdienst en van de Cultuurinspectie geven een overzicht van bestuurlijke acties ten aanzien van het eigen personeel, de politiek en de administratie. Dit onderdeel van het archief bevat eveneens een aantal dossiers over de oprichting van een bestuurlijke cel binnen de Duitstalige Gemeenschap van België.   

De dossiers ‘Advies en informatie’ vormen op hun beurt een bewijs van het belang van de Cultuurdienst en van de Cultuurinspectie als bindmiddel voor de culturele sector van de regio. De talrijke contacten met verenigingen en privépersonen die erin aan bod komen, maken het mogelijk de activiteiten van de dienst en het cultuurleven van de regio te reconstrueren.   

Binnen die activiteiten waren ook de contacten met de Cultuurdienst van de provincie Luik zeer belangrijk. De Cultuurdienst en de Cultuurinspectie fungeerden immers als tussenschakel tussen de provincie Luik en de verenigingen in Duitstalig gebied.

Een laatste deel van het archiefbestand gaat over de toekenning van en de controle op subsidies. Het bevat vooral omvangrijke dossiers met stukken over uitbetaalde subsidies, betalingsbewijzen en facturen. In dit deel zitten eveneens inspectieverslagen die inzicht bieden in de werking van het verenigingsleven.  

De inventaris

De inventaris (alleen elektronisch beschikbaar) is online raadpleegbaar via onze zoekrobot. Je kan de inventaris ook gratis downloaden als pdf.

SPROTEN Vitus en HERREBOUT Els, Inventar Archivbestand Kulturamt : Dienststelle für kulturelle Angelegenheiten des Gebietes deutscher Sprache Verwaltungsdienst der Deutschsprachigen Gemeinschaft : Inspektion ((1946) 1965-1993 (2004)), reeks Inventarissen Rijksarchief te Eupen nr. 27, publicatie nr. 6268, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2022.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement